Lekkość i ciężar Europy Środkowej w powieści Pavla Rankova Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)

Powieść Pavla Rankova Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) 1 została uhonorowana Europejską Nagrodą Literacką oraz Literacką Nagrodą Europy Środkowej „Angelus” dla autora i tłumacza, jak również nagrodą publiczności im. Natalii Gorbaniewskiej. W Słowacji zdobyła Nagrodę Czytelników dziennika „SME” oraz Nagrodę Fundacji Banku Tatra. Adaptację powieści przedstawił Słowacki Teatr Narodowy. Wśród polskich recenzentów książka wzbudziła zachwyt 2 , natomiast w Słowacji pojawiły się bardziej zróżnicowane reakcje. Vladimír Barborík pisał, że książka jest odpowiedzią na zapotrzebowanie słowackiego rynku czytelniczego na powieść oraz na konieczność rozrachunku z historią (Barborík 2009: 22). Słowaccy krytycy zarzucali autorowi, że swój utwór pisał jako compendium historyczne dla tych, którzy nie wynieśli znajomości historii regionu ze szkoły (Barborík 2009: 22). Zdaniem V. Barboríka „literatúra preto nemôže obstáť ako »médium« zvonku dodaných, »ťažko zrozumiteľných« obsahov, ktoré by ponúkala ako stráviteľnejšie sústo na tanieri príbehu”. (Barborík 2009: 22).