Sposób przedstawiania intymności na portretach kobiecych w twórczości artystycznej Stanisława Wyspiańskiego. Wybrane zagadnienia

Na przykładach wybranych portretów kobiecych Stanisława Wyspiańskiego omówione zostały ustawienie ciała modelek, ich gesty, wyraz twarzy i spojrzenia, ubiór, fryzury oraz to na jakim tle zostały ukazane. Celem analizy jest wskazanie, jaką funkcję pełnią te elementy przedstawienia w budowaniu poczucia intymności, osiąganej przez stworzenie osobistej relacji między modelem a odbiorcą dzieła. Wyspiański w swoich dziełach koncentrował się na figurach modelek, emocjach i informacjach o procesach wewnętrznych, ukazanych w ich spojrzeniach, wyrazie twarzy, gestach, pozycji. Dopuszczenie odbiorcy do prywatnej przestrzeni portretowanych kobiet buduje wrażenie osobistej relacji między widzem a modelką, co umieszcza je w kategorii intymnych przedstawień. Praca prezentuje portrety podzielone na cztery kategorie, a ich klasyfikacja została dokonana w oparciu o różnice w prezentacji modelek, takich jak obecność innych osób na obrazie i ukazane relacje pomiędzy nimi, oraz rola w jakiej kobiety są prezentowane: żona, matka, indywidualna postać, Matka Boska. Pierwszy rozdział poświęcony został przestawieniom zamyślonych, kobiet w stanie melancholii. Drugi dotyczy przedstawień żony artysty, Teodory, z którą łączyła Wyspiańskiego szczególna relacja: bliska, osobista, oparta na uczuciach. Kolejny rozdział prezentuje obrazy określane zbiorowo jako seria Macierzyństwo, i są to portrety kobiet karmiących piersią, charakteryzujące się silną emocjonalną relacją dostrzegalną pomiędzy matką a dzieckiem. W czwartym rozdziale wizerunki Matki Boskiej autorstwa Wyspiańskiego porównane zostały z Madonnami wiejskimi Wlastimila Hofmana. Prace Wlastimila Hofmana stanowią istotny kontekst dla twórczości Wyspiańskiego. Wszystkie omawiane dzieła łączy motyw intymności.

Using examples of selected female portraits by Stanislaw Wyspianski, the models' body positioning, gestures, facial expressions and gazes, clothing, hairstyles, and the depiction of the background are discussed. The purpose of the analysis is to indicate what function the above-mentioned elements of representation play in creating a sense of intimacy, achieved by formulating a personal relationship between the model and the recipient of the work. In his works, Wyspianski focused on the models' figures, emotions, and information about internal processes, shown in their gazes, facial expressions, gestures, and positions. Allowing the viewer into the private space of the portrayed women creates the impression of a personal relationship between the viewer and the model, which places them in the category of intimate representations. The paper presents portraits divided into four categories. Their classification was made based on the differences in the presentation of the models, such as the presence of other people in the picture and the depicted relationship between them, as well as the role in which the women are presented: wife, mother, individual figure, Virgin Mary. The first chapter is devoted to depictions of pensive women, in a state of melancholy. The second deals with the representation of the artist's wife, Teodora, with whom Wyspianski had a special relationship: close, personal, and based on feelings. The next chapter presents paintings collectively referred to as the Motherhood series, containing portraits of breastfeeding women, characterized by the strong emotional relationship noticeable between mother and child. In the fourth chapter, Wyspianski's images of the Virgin Mary are compared with Wlastimil Hofman's Rural Madonnas. Wlastimil Hofman's works provide an important context for Wyspianski's work. All of the works discussed share the motif of intimacy.