Analiza i ocena programu mieszkaniowego Stowarzyszenia Dostępnego Budownictwa „Barka – Darzybór” (2003-2013) i rządowego programu rozwoju najmu społecznego i mieszkalnictwa wspomaganego „Mieszkanie, praca, społeczność” na lata 2024-2030

Celem pracy dyplomowej była charakterystyka sytuacji mieszkaniowej populacji zagrożonych wykluczeniem społecznym i dotkniętych luką czynszową oraz porównanie tytułowych programów mieszkaniowych pod względem zakresu podmiotowego, mechanizmów działania oraz rezultatów. Problemem badawczym pracy była próba odpowiedzi na dwa pytania badawcze: Jakie były cele, formy działania i skuteczność Programu mieszkaniowego Stowarzyszenia na rzecz Dostępnego Budownictwa „Barka-Darzybór” w latach 2003-2013 w łagodzeniu wykluczenia społecznego najuboższych osób i rodzin na terenie Poznania? Jakie były cele, formy działania i rezultaty Programu Rządowego rozwoju najmu społecznego i mieszkalnictwa wspomaganego „Mieszkanie, praca, społeczność” na lata 2024-2030 w łagodzeniu wykluczenia społecznego osób i rodzin najuboższych i pozostających w tzw. luce czynszowej? W rozdziale pierwszym zawarłem przegląd definicji, w tym między innymi pojęcie osób o niskich i bardzo niskich dochodach, do których kierowane są oba tytułowe programy – poznański program dostępnego mieszkalnictwa i rządowy program najmu społecznego. Określiłem również czym jest luka czynszowa, mieszkaniowa oraz jak definiowane jest pojęcie pustostanu i mieszkania o warunkach substandardowych. W tymże rozdziale przedstawiłem na podstawie danych zastanych, w tym danych statystycznych i literatury naukowej sytuację mieszkaniową w Polsce, co pozwoliło na umieszczenie całej pracy w szerszym kontekście ekonomiczno-społecznym i posłużyło do argumentacji, że zarówno w przeszłości, jak i obecnie sytuacja na rynku mieszkaniowym w Polsce może być rozpatrywana w kategoriach kwestii społecznej. Natomiast rozdział drugi to obszerne przedstawienie historii, mechanizmów oraz rezultatów Programu mieszkaniowego Stowarzyszenia na rzecz Dostępnego Budownictwa „Barka-Darzybór” oraz Programu Rządowego rozwoju najmu społecznego i mieszkalnictwa wspomaganego „Mieszkanie, praca, społeczność” na lata 2024-2030. Do opisu programów użyłem informacji uzyskanych z ogólnodostępnych źródeł, jak i przeprowadziłem badania jakościowe w postaci wywiadów pogłębionych z dwoma ekspertami – Jarosławem Południkiewiczem (prezesem Stowarzyszenia na rzecz Dostępnego Budownictwa „Barka-Darzybór” w Poznaniu) oraz Agnieszką Ścigaj (byłą ministrą odpowiedzialną za wdrażanie Programu Rządowego rozwoju najmu społecznego i mieszkalnictwa wspomaganego „Mieszkanie, praca, społeczność” na lata 2024-2030). Dzięki wywiadom z ekspertami możliwe było uwzględnienie nieznanych wcześniej informacji, co wzbogaciło eksplorację zagadnienia na podstawie danych zastanych o nowe źródła, tym samym wzbogacając materiał badawczy. Dodatkowo, moi rozmówcy dostarczyli mi wiele dokumentów, które także wykorzystałem w pracy dyplomowej i których część umieściłem w aneksach. Praca dyplomowa spełnia zamierzone cele. Analiza dokumentów zastanych oraz własne badanie jakościowe pozwoliło mi odpowiedzieć na oba pytania badawcze.

The purpose of the thesis was to characterize the housing situation of vulnerable and rent-gap populations and to compare the title housing programs in terms of subject coverage, mechanisms of operation and outcomes. The research problem of the study was an attempt to answer two research questions: What were the goals, forms of action and effectiveness of the Housing Program of the Association for Accessible Housing “Barka-Darzybor” in 2003-2013 in alleviating social exclusion of the poorest individuals and families in Poznań? What were the goals, forms of action and results of the Government Program for the development of social rent and assisted housing “Housing, work, community” for 2024-2030 in alleviating social exclusion of the poorest individuals and families and remaining in the so-called “rent gap”? In the first chapter, I provided an overview of definitions, including, among other things, the concept of low- and very low-income people targeted by the two title programs - the Poznan Accessible Housing Program and the government's social rental program. I also defined what the rent gap is, the housing gap, and how the concepts of vacancy and substandard housing are defined. In the same chapter, I presented the housing situation in Poland on the basis of found data, including statistics and scientific literature, which allowed me to place the entire work in a broader economic and social context and served to argue that both in the past and at present the situation in the housing market in Poland can be considered in terms of a social issue. The second chapter, on the other hand, is a comprehensive presentation of the history, mechanisms and results of the Housing Program of the Association for Accessible Housing “Barka-Darzybor” and the Government Program for the Development of Social Rent and Supported Housing “Housing, Work, Community” for 2024-2030. To describe the programs, I used information obtained from publicly available sources, as well as conducted qualitative research in the form of in-depth interviews with two experts - Jaroslaw Południkiewicz (president of the Association for Accessible Housing “Barka-Darzybór” in Poznan) and Agnieszka Ścigaj (former minister responsible for the implementation of the Government Program for the Development of Social Rent and Supported Housing “Housing, Work, Community” for 2024-2030). Thanks to the interviews with experts, it was possible to include previously unknown information, which enriched the exploration of the issue on the basis of found data with new sources, thus enriching the research material. In addition, my interviewees provided me with many documents, which I also used in the thesis and some of which I included in the appendices. The thesis meets its intended goals. The analysis of foundational documents and my own qualitative study allowed me to answer both research questions.