Ekstensywny wypas jako forma czynnej ochrony przyrody

Praca dotyczy rozpoznania roli ekstensywnego wypasu, jako formy czynnej ochrony przyrody, realizowanej głównie w nieleśnych ekosystemach półnaturalnych. Opracowanie bazuje na przeglądzie literatury naukowej oraz analizie projektów aplikacyjnych związanych z zastosowaniem ekstensywnego wypasu w czynnej ochronie gatunków i siedlisk w Polsce (w przypadku jednego z projektów przeprowadzono także wywiad ekspercki, przy użyciu autorskiego zestawu pytań). Rozpoznano przyczyny zmniejszającego się udziału ekstensywnego gospodarowania na terenach dawniej wykorzystywanych pod wypas, konsekwencje tego procesu, a także zagrożenia dla cennych półnaturalnych ekosystemów, wynikające z zaniechania wypasu. Przeanalizowano potrzeby działań ochrony czynnej dla zachowania siedlisk półnaturalnych oraz elementy tych działań, o kluczowym znaczeniu w ochronie takich siedlisk. Przedstawiono wypas ekstensywny jako skuteczną metodę ochrony czynnej, omawiając jednocześnie warunki jakie należy spełnić by pozostawał on czynnikiem chroniącym siedliska, a nie szkodzącym im. Omówiono jak pasące się zwierzęta wpływają na siedlisko, zbiorowiska roślinne i ekosystem. Opisano także krótko zabiegi ochrony czynnej inne niż wypas oraz problemy i różnice w efektach, jakie przynosi ich stosowanie. Omówiono przykłady czterech projektów aplikacyjnych realizowanych w Polsce, a także przykład tzw. wypasu kulturowego, prowadzonego w niektórych górskich parkach narodowych. Wszystkie inicjatywy krótko scharakteryzowano, m.in. opisano ich cele, wykonywane działania oraz efekty jakie przyniosły. Odniesiono się także do zmian jakie tradycyjny wypas wywierał na krajobraz oraz elementy krajobrazu kulturowego. Sformułowano wnioski stanowiące podsumowanie przeprowadzonych analiz oraz rekomendacje z nich wynikające.