Développer la compétence plurilingue et pluriculturelle en classe de Français sur Objectifs Spécifiques (exemple du français de la diplomatie)

W dzisiejszych czasach kwestia interkulturowości oraz wiążąca się z nią kompetencja różnojęzyczna i międzykulturowa znajdują się w centrum uwagi dydaktyki języków obcych. Lekcja języka obcego wydaje się być najlepszym miejscem na omawianie treści kulturowych zwiększających m.in. świadomość różnic i podobieństw między kulturą rodzimą i obcą czy budujących umiejętność dystansowania się wobec konwencjonalnych nastawień do różnic kulturowych. Kształcenie takiej wrażliwości językowej i kulturowej wiąże się z odrzuceniem dominującego przez długi czas w Europie ideału jednojęzyczności, a co za tym idzie z promowaniem nowego paradygmatu dydaktycznego opisanego szczegółowo w dokumencie FREPA (2007): System opisu pluralistycznych podejść do języków i kultur (wersja polska 2017), stanowiący uzupełnienie Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ). Niniejsza rozprawa doktorska pokazuje sposoby wdrażania działań dydaktycznych mających na celu kształcenie bądź rozwijanie wrażliwości interkulturowej na lekcji języka francuskiego dla przyszłych lub obecnych dyplomatów. Kluczowe dla niniejszej rozprawy stały się badania przeprowadzone wśród studentów Kolegium Europejskiego w Natolinie. Pytania badawcze pracy wpisują się w dwa obszary: glottodydaktyka języków specjalistycznych, a w szczególności FOS (Francais sur Objectif(s) Specifique(s)) oraz w podejście interkulturowe. Celem niniejszej rozprawy doktorskiej jest ukazanie, że kompetencja różnojęzyczna i międzykulturowa wiążąca się bezpośrednio z podejściem interkulturowym zasługuje na specjalne miejsce w procesie kształcenia językowego dla potrzeb zawodowych. Warto podkreślić, że różnojęzyczność i różnokulturowość to bez wątpienia kluczowe zagadnienia polityki edukacji językowej w większości krajów europejskich. Niewątpliwie wpływ na to miało sporządzenie i opublikowanie Systemu opisu pluralistycznych podjeść do języków i kultur (FREPA), który stanowił przyczynek do popularyzacji edukacji różnojęzycznej i międzykulturowej. Niezwykle istotne wydaje się zatem wdrożenie konkretnych treści edukacji różnojęzycznej promowanej przez Radę Europy także na lekcji języka specjalistycznego ujmującego tematykę dyplomacji. Niniejsza rozprawa doktorska składa się z 5-ciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym (L’enseignement du français ŕ des publics professionnels en tant qu’objet d’études) została przedstawiona refleksja nad dydaktyką języków specjalistycznych oraz próba chronologicznego usystematyzowania rozbieżności terminologicznych, które uwypukliły się w XX wieku. Ta część kończy się analizą podręcznika do nauczania języka francuskiego dla przyszłych dyplomatów: Objectif diplomatie A1/A2 : le francais des relations europeennes et internationales oraz analizą zbioru ćwiczeń Diplomatie.com przeznaczonego dla studentów wydziałów stosunków międzynarodowych. Rozdział drugi (Des besoins aux compétences. Le rôle des compétences dans la construction du programme du français de la diplomatie) przedstawia szczegołówy profil dyplomaty, którego charakteryzują wspólne cechy i określony zestaw umiejętności powiązanych z koncepcją różnojęzyczną i międzykulturową. Celem rozdziału jest wskazanie, że język specjalistyczny nie może być dłużej nauczany w duchu dominującego podejścia leksykalno-tłumaczeniowego. Ponadto pokazuje, że przy tworzeniu kursu nie należy ignorować wspólnych cech osobowości profesjonalistów pracujących w dziedzinie dyplomacji. W rozdziale trzecim (Opérationnalisation de la compétence plurilingue et pluriculturelle dans l’optique d’un Cadre de Référence pour les Approches Plurielles des Langues et des Cultures. L’exemple du français de la diplomatie) została przedstawiona koncepcja podejść pluralistycznych do języków i kultur oraz ich ważna rola w edukacji różnojęzycznej i różnokulturowej. W rozdziale zaprezentowana jest propozycja operacjonalizacji założeń powyższego narzędzia w programie zajęć języka francuskiego dla przyszłych dyplomatów. Dwa ostatnie rozdziały to opis badania empirycznego przeprowadzonego w Kolegium Europejskim w Natolinie. Rozdział czwarty (Choix méthodologique pour la recherche empirique) to szczegółowy opis metodologii postępowania badawczego. Główną metodą stosowaną w rozprawie doktorskiej były badania własne, których podstawę stanowi badanie w działaniu wzmocnione innymi jakościowymi metodami zbierania danych takimi jak skonstruowanie własnego portfolio, obserwacja oraz kwestionariusz. Rozdział piąty (Présentation et interprétation des données recueillies dans la recherche empirique) to raport z badania, które miało za zadanie zdiagnozowanie jak wprowadzone działania dydaktyczne wpływają na rozwój kompetencji różnojęzycznej i międzykulturowej w procesie kształcenia językowego dla potrzeb zawodowych na przykładzie lekcji francuskiego dla przyszłych dyplomatów. W rezultacie prowadzonych działań badawczych udało się osiągnąć większość założonych celów.