Projektowanie i konstruowanie programów kształcenia językowego. Koncepcja kształcenia językowego na studiach rusycystycznych.

Główna teza niniejszej rozprawy stanowi, że koncepcja kształcenia językowego determinuje cały proces glottodydaktyczny i jest wypadkową refleksji teoretycznej w odniesieniu do uregulowań prawnych oraz refleksji nad rzeczywistością edukacji uniwersyteckiej. Priorytetowym zadaniem współczesnej edukacji powinno być opracowanie teoretycznych założeń podejścia sprzyjającego rozwijaniu sprawności komunikacyjnych oraz doskonaleniu i twórczemu wykorzystaniu innowacyjnych i efektywnych metod nauczania języków obcych. W świetle powyższych rozważań głównym celem rozprawy jest opracowanie koncepcji kształcenia języka rosyjskiego wraz z rekomendacjami metodycznymi w ramach przedmiotu Praktyczna nauka języka rosyjskiego na studiach rusycystycznych pierwszego stopnia. Punktem wyjścia do przeprowadzenia badań była analiza zmian związanych z akwizycją języka rosyjskiego, jakie zaszły w polskim systemie edukacji językowej. Ważny etap pracy stanowiło krytyczne studiowanie literatury przedmiotu, kolejne zastosowane techniki badawcze to analiza dokumentacji dotyczącej sytuacji języków obcych ze szczególnym uwzględnieniem języka rosyjskiego w polskim systemie edukacji, badania ankietowe przeprowadzone wśród studentów filologii rosyjskiej, autoewaluacja zajęć z PNJR w grupach studenckich na studiach I stopnia. Rozprawa składa się z wprowadzenia, pięciu rozdziałów i podsumowania. Pierwszy rozdział poświęcono zagadnieniom związanym z edukacją lingwistyczną, rozwojem badań nad akwizycją i nauczaniem języków obcych w Polsce. Przedstawiono w zarysie rozwój dydaktyki ogólnej oraz scharakteryzowano najważniejsze założenia teoretyczne tej nauki. Opisano etapy kształtowania się glottodydaktyki jako samodzielnej dyscypliny naukowej, jej przedmiot badawczy i cele. Zwrócono uwagę na przebieg procesu przyswajania języka obcego w warunkach edukacyjnych, koncentrując się na czynnikach odpowiedzialnych za efektywną praktykę glottodydaktyczną. W rozdziale drugim, poświęconym teoretycznym przesłankom planowania i projektowania glottodydaktycznego przedstawiono różne definicje programu nauczania, ogólną charakterystykę i typy programów, poruszono problematykę kreowania programów nauczania języków obcych na różnych poziomach edukacji w Polsce. Rozdział trzeci prezentuje profil współczesnego studenta-rusycysty. Przedstawiono w nim ogólną charakterystykę pokolenia obecnych studentów, zaprezentowano i poddano analizie wyniki badań własnych dotyczących motywów, jakimi kierują się studenci przy wyborze specjalności rusycystycznej, a także oczekiwań studentów związanych ze skutecznością przebiegu procesu glottodydaktycznego. W rozdziale czwartym zaprezentowano autorską koncepcję kształcenia dla przedmiotu Praktyczna nauka języka rosyjskiego na studiach rusycystycznych pierwszego stopnia, opartą na efektach kształcenia, bazującą na teoretycznych podstawach podejścia zorientowanego na działanie, realizującą postulat modułowego modelu kształcenia i kształcenia zintegrowanego. Proponowana koncepcja spełnia dezyderat autonomii studentów, indywidualizacji kształcenia i formowania różnojęzyczności. Ukierunkowana jest na kształtowanie kompetencji interkulturowej, uwzględnia charakterystykę i oczekiwania współczesnego pokolenia studentów. W rozdziale piątym zaproponowano przykłady zastosowania przedstawionej koncepcji kształcenia w praktyce glottodydaktycznej. Podjęto próbę opisania i przedstawienia możliwości zastosowania autorskiego modelu nauczania w zakresie języka rosyjskiego, który nazwano „patchworkowym”. Zaprezentowano możliwości inspirowania studentów-rusycystów do zachowań twórczych w procesie kształcenia językowego na przykładzie wykorzystania materiałów skryptów „Mnogolikaja Rossija 1” i „Mnogolikaja Rossija 2. Wzglad iz Polszy”, których współautorką jest autorka niniejszej rozprawy.

The main thesis put forward in this dissertation is that the current situation of the language teaching in the Polish education system, a new role the Russian language plays in the Polish language education policy as well as the changing profiles of contemporary students imply the need for developing new concepts of education, which would take into consideration aforementioned factors. The research objective of this dissertation was a multilayered presentation of the issues pertaining to the linguistic education, to the development of linguistic research into foreign language acquisition and foreign language teaching in Poland, as well as systematising, analysing and providing a critical review of existing approaches and of theoretical concepts of developing language teaching curricula defined as a preparatory creative process in relation to constructing these programmes, in other words creating them based on theoretical premises. The primary purpose of this dissertation is to develop a comprehensive, coherent and modern concept of teaching the Russian language at the level of undergraduate degree of the Russian philology studies. This dissertation consists of introduction, five chapters and conclusions. The first chapter is devoted to such issues as linguistic education and teaching foreign languages in Poland and to the advancement of the research into foreign language acquisition. It outlines the development of general didactics and characterises its main theoretical assumptions. This dissertation presents particular stages of the evolution of glottodidactics as an independent scientific discipline, its subject and the aims of its research. In the second chapter, which is devoted to the theoretical assumptions of planning and designing the glottodidactic processes, general characteristics and types of curricula have been presented. Moreover, a particular attention has been paid to the presentation of different models of teaching curricula and to the creation of teaching foreign language curricula at different levels of education in Poland. The third chapter presents a profile of the modern Russian language student. The general characteristics of current generation of students was introduced, along with the analysis of results of the research on personal motives/reasons that are crucial for students, when choosing Russian language as a major, as well as their expectations regarding effectiveness of the glottodactic process. The fourth chapter introduces the authorial concept of teaching Practical Russian at the level of undergraduate programme of Russian philology studies, which is focussed on the effectiveness of teaching processes based on theoretical principles of an action oriented approach, implementing a modular education system, an integrated education model, the desideratum of students’ autonomy, the individualisation in education as well as multilingualism. The presented concept oriented at developing multicultural competencies takes into consideration the profile of contemporary generation of students. A special attention has been paid to defining the education objectives, the effectiveness of education processes, the content and the organisation of classes and the extent necessary to specify the methodology of work. The fifth chapter gives the examples of implementing the proposed concepts in glottodidactic processes. The methods of how to inspire students of Russian philologies to behave in a creative way during language education processes have been put forward, making use of the academic books: „ Mnogolikaja Rossija 1 ” i „ Mnogolikaja Rossija 2. Wzglad iz Polszy”, whose co-author is the author of this dissertation. An attempt to apply the authorial model of the Russian language education, known as „patchwork model” has been made.