Pozycja prawna kobiety w małżeństwie w świetle regulacji prawnych obowiązujących na centralnych ziemiach polskich w XIX w. i w I połowie XX w.

Praca dotyczy pozycji prawnej kobiety będącej w związku małżeńskim w XIX w. i w pierwszej połowie XX w. (do wybuchu II wojny światowej) na ziemiach centralnych w Polsce. W pracy najpierw przedstawiono ogólną ewolucję uregulowań prawnych z zakresu prawa małżeńskiego. W XIX w. uregulowania te zawierał Kodeks Napoleona, Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego oraz prawo o małżeństwie z 1836 r. Po odzyskaniu niepodległości podjęto próbę ujednolicenia prawa małżeńskiego, które w każdym zaborze miało odmienną regulację. Niestety, projekt unifikacji prawa małżeńskiego opracowany przez K. Lutostańskiego nigdy nie wszedł w życie. W konsekwencji, XIX wieczne regulacje dotyczące prawa osobowego małżeńskiego z pewnymi modyfikacjami przetrwały w zasadzie aż do 1945 r. W pracy starano się wykazać, że samodzielność prawna mężatki w XIX w. na polskich ziemiach centralnych była bardzo ograniczona i kobieta zamężna była w znacznym stopniu prawnie uzależniona od swojego męża. Sytuacja prawna kobiety będącej w związku małżeńskim uległa pewnej poprawie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., mimo to była daleka od ideału równości płci w małżeństwie. Następnie zaś w pracy omówiono poszczególne kwestie prawne dotyczące pozycji kobiety w małżeństwie. Przedstawiono problematykę zawarcia małżeństwa, relację kobiety w stosunku do współmałżonka i w zakresie władzy rodzicielskiej, małżeńskie stosunki majątkowe, oraz problematykę związaną z unieważnieniem, rozwiązaniem i ustaniem małżeństwa oraz separacją.

The thesis deals with the legal position of a married woman in the 19th century and in the first half of the 20th century (until the outbreak of the Second World War) in the central areas of Poland. The thesis begins by outlining the general development of the legal regulation of marriage. In the nineteenth century, these regulations were contained in the Napoleonic Code, the Civil Code of the Kingdom of Poland and the Marriage Act of 1836. After the restoration of independence, an attempt was made to unify the marriage laws, which were different in each partition. Unfortunately, the project of K. Lutostański to unify the marriage law never came into force. As a result, the nineteenth-century regulation of personal marriage law survived, with some modifications, until 1945. The thesis tries to show that the legal independence of a married woman in the nineteenth century in the central areas of Poland was very limited and that a married woman was to a large extent legally dependent on her husband. The legal situation of a married woman improved to some extent after Poland regained its independence in 1918, but it was still far from the ideal of gender equality in marriage. The paper then discusses specific legal issues relating to the position of women in marriage. It examines the question of marriage, a woman's relationship with her spouse and in terms of parental authority, matrimonial property relations, and issues relating to annulment, dissolution and termination of marriage and separation.