Wyobrażenie, sprawstwo i kontrola. Struktura działań w przestrzeni mieszkalnej.

Dociekania zawarte w tej rozprawie inicjuje postawienie uwrażliwiającego pytania, jak ludzie radzą sobie z urządzaniem swoich mieszkań we wczesnej fazie zamieszkiwania? Podjętym rozważaniom towarzyszy założenie, że w przestrzeni mieszkalnej oraz generujących ją praktykach manifestują się strukturalne i kulturowe przeobrażenia. W przeprowadzonym studium uwzględniono kontekst ogólniejszych zmian społecznych, których skutki stanowią charakterystykę życia społecznego w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską w latach 2004-2008 oraz okresie globalizacji – od 2009 roku W początkowej fazie użytkowania przestrzeni mieszkalnej myślenie o nim ulega szczególnej intensyfikacji, dzięki czemu samo mieszkanie i ulokowane w nim działania stają się rodzajem zwierciadła, w którym „widać” treści „myślenia o mieszkaniu”. Struktura działań w przestrzeni mieszkalnej jest nie tylko złożeniem osadzających się doświadczeń życia codziennego, reagowania czy radzenia sobie, ale przede wszystkim – jako sytuacja społeczna – próbą realizacji pewnej nie do końca uświadamianej, ale skutecznie wyznaczającej orientację poszczególnych działań idei. Obiektem wglądu badawczego zostały uczynione mieszkania reprezentantów agregatywnie pojmowanej klasy średniej i niższej. Warunkiem selekcyjnym było sprawowanie zarządu nad mieszkaniem zlokalizowanym w systemie budownictwa wielorodzinnego. Przeprowadzone badanie objęło mieszkańców, których można spotkać na klatce schodowej czy w windzie w nowowybudowanym budynku deweloperskim (nowym bloku) lub pamiętającym czasy PRL falowcu, mrówkowcu czy punktowcu, lub też pozostającej w zasobie mieszkań komunalnych kamienicy z lat 30., 40. czy 50. Prezentowane tu spostrzeżenia nie odnoszą się (lub jedynie w ograniczonym stopniu) do podmiejskich osiedli domów jednorodzinnych, do rezydencji, jak i do strategii zamieszkiwania osób bezdomnych, korzystających ze wsparcia noclegowni, zasiedlających pustostany, nie dotyczą też przypadków zamieszkiwania w loftach przez przedstawicieli bohemy. Zainteresowania autora skupiają się na działaniach przestrzeniotwórczych w typowym mieszkaniu „blokowym”. Podsumowując, mieszkania są tu rozpatrywane z perspektywy zasiedlającego je człowieka lub grupy ludzi. Struktura działań w przestrzeni mieszkalnej związanych z wykreowaniem miejsca odnosi się do doświadczeń danych czyjejś percepcji i będących czyimś udziałem. Wniknięcie w owe doświadczenia – na ile było to możliwe – to rezultat obranej strategii opartej o bezpośredni kontakt z badanymi oraz obecność w zamieszkiwanych przez nich wnętrzach. The opening question in presented research is: How do people deal with dwelling space arrangement after moving in. In dissertation has been assumed, that the dwellers daily routines creating particular housing situation and this situation itself can be treated as a manifestation of structural and cultural changes. More general basis of social change was also included into research plan and it considered that characteristics of social life in Poland have been emerged nowadays in socio-economic context of European integration and globalization process. During the initial phase of dwelling space use, thinking about it intensifies. In this particular “moment” actions and space arrangements became a kind of mirror in which content of thinking about the dwelling can be seen and comprehend. The structure of action in dwelling space is not only a composition of settling everyday life experience, reacting or dealing with, but first and foremost, as a social situation. Individual expectations and preferences are shaped through the whole and complex socialization process. Cultural patterns of space management are usually transmitted in family home. Variety of preferred size of apartment, the purpose of each room, way of using balcony or basement, aesthetical preferences should be considered as a specific figuration of broader, structural condition and also as a “handmade” performance. The survey part of research was conducted among the representatives of middle and lower class. It was assumed that every in-depth interview should be done in the actual dwelling place. There was only one condition of selection: resident had to be authorized to manage inhabited apartment. The empirical study covered the ordinary residents which can be met while walking staircase or in elevator and so on. Author’s interests focus on spatial activity in typical flats located in housing blocks. The dwellings are examined from the perspective of individual or group of people living there. The structure of action associated with creating the place (not physical space) refers to one’s perception and one’s concern. Insight into dwellers experience – if it was attainable – was a result of chosen research strategy. It assumed the direct contact and relationship with respondents and personal presence in the place inhabited by them.