Od Międzymorza do Trójmorza – meandry polityki zagranicznej Polski w Europie Środkowej

Artykuł powstał w związku z setną rocznicą odzyskania niepodległości Polski. Zawiera analizę polityki zagranicznej RP w regionie Europy Środkowej w kon- tekście najważniejszych wyzwań dla zapewnienia niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Szczególną uwagę poświęcono koncepcjom inicjowanym i współtworzonym przez władze Polski na rzecz rozwoju współpracy w regionie. W okresie dwudziestolecia międzywojennego były to projekty wypracowane w obozie Józefa Piłsudskiego, dotyczące tworzenia federacji oraz Międzymorza. Za główną przyczynę ich niepowodzenia uznano występowanie problemów gra- nicznych. W okresie zimnej wojny i przynależności Polski do bloku wschodniego władze nie miały sposobności prowadzenia aktywnej i niezależnej polityki, a Europa Środkowa w sensie wspólnoty politycznej nie funkcjonowała. Po 1989 r. wła- dze były mocno zainteresowane rozwojem regionalnych struktur i pogłębianiem współpracy. Doszło do nowego wyłonienia się Europy Środkowej oraz licznych organizacji regionalnych. Najważniejsza dla Polski okazała się Grupa Wyszehradzka. Współpracę, a czasem jej brak, w dużej mierze determinowało dążenie państw do przystąpienia do NATO i integracji z Unią Europejską. Wraz ze zmianą władz państwowych w 2015 r. nastąpiły zmiany w formułowaniu założeń polskiej poli- tyki zagranicznej. Współpraca w regionie Europy Środkowej, zwłaszcza w Grupie Wyszehradzkiej, stała się jednym z najważniejszych jej celów. Ponadto rozpoczęto wdrażanie projektu Trójmorza, nawiązującego do międzywojennej koncepcji Międzymorza. Wysiłkom tym towarzyszyły hasła potrzeby przeciwstawienia się niemieckiej dominacji w Unii Europejskiej.