Rola i zadania placówek wsparcia dziennego w polskim systemie wsparcia dziecka i rodziny

Przedmiotem pracy jest funkcjonowanie placówek wsparcia dziennego jako elementu systemu mającego na celu wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Za elementy tego systemu przyjęto w tej pracy szkoły i ośrodki pomocy społecznej. Badaniem objęto także beneficjentów placówek – rodziców i opiekunów podopiecznych, których opinie wydają się być kluczowe dla określenia roli i miejsca placówek w systemie wsparcia. Problematyka podjętych badań wyraża się w następujących pytaniach: 1. Jak funkcjonują warszawskie placówki wsparcia dziennego? W każdym przypadku badane są takie elementy jak: charakterystyka odbiorców usług (beneficjentów), oferta, struktura i organizacja pracy placówki. 2. Jaka jest rzeczywista rola placówek wsparcia dziennego w systemie wspierania dziecka i rodziny? Badaniu poddano zadania stawiane placówkom, ich miejsce w systemie, w relacji z innymi podmiotami edukacyjnymi i pomocowymi, a także w odniesieniu do obowiązujących regulacji prawnych i wytycznych m.st. Warszawy. 3. Jakie są opinie na temat działalności placówek wsparcia dziennego? Analizowano opinie wszystkich grup badanych na temat realizacji zadań, roli i miejsca w systemie wsparcia dziecka i rodziny. Badania swoim terenem objęły obszar m.st. Warszawy. Poniżej prezentuje wybrane, najciekawsze w mojej opinii wnioski. Z przeprowadzonych badań wynika, iż zakres i sposób działania placówek wsparcia dziennego zależy w dużej mierze od trzech podstawowych czynników. Są nimi: • polityka i dostępne źródła finansowania wraz z zakresem finansowanych przez podmioty grantodawcze działań, • postrzeganie zadań tego typu placówek przez kadrę kierowniczą, • lokalizacja - obszar działania. Te trzy czynniki wpływają w sposób bezpośredni na inne elementy, takie jak grupa odbiorców, zakres i jakość współpracy z innymi podmiotami czy metodyka podejmowanych w placówkach wsparcia dziennego działań. Zaproponowany przez ustawodawcę podział placówek na specjalistyczne, opiekuńcze i podwórkowe, wydaje się być sztucznym tworem, nieadekwatnym do rzeczywistości. W konsekwencji, placówki mają przeważnie charakter mieszany, zakres podejmowanych przez nie działań jest bardzo zróżnicowany, a podejmowane działania i oferta są często zależne od dostępnych ofert konkursowych. Opinie dotyczące działalności placówek wsparcia dziennego nie poddają w wątliwość działalności opiekuńczo-wychowawczej i edukacyjnej na rzecz dzieci. Dogłębna analiza dotyczyć powinna jednak nie tylko istnienia działań podejmowanych względem dzieci, ale także standardów tej pracy. Zgodnie z literaturą przedmiotu, podstawą działalności pedagogicznej, psychologicznej czy terapeutycznej winna być dogłębna diagnoza, mająca w części placówek wsparcia dziennego charakter szczątkowy. Kontakt z rodzicami czy opiekunami dziecka ma często charakter informacyjny, zależny jest w dużej mierze od woli rodzica/opiekuna. Postrzegając dziecko jako bezpośredniego, docelowego beneficjenta działań placówek wsparcia dziennego należało podjąć kroki celem zbadania relacji ze szkołą – instytucją centralną i najważniejszą w życiu dziecka. Badania wskazały brak realnej współpracy w przypadku większości badanych placówek między placówkami wsparcia dziennego a znajdującymi się w ich najbliższym otoczeniu szkołami podstawowymi i gimnazjami. Rażąca wydaje się ograniczona wiedza na temat placówek wśród nauczycieli – zarówno w kwestii istnienia placówek w systemie, jak i ich realnej działalności w otoczeniu szkoły. Współpraca z ośrodkami pomocy społecznej ma wiele oblicz – od formalnej, do współpracy o charakterze interwencyjnym. Oceniana jest jednak jako dobra, choć respondenci widzą potrzebę wprowadzenia pewnych zmian jakościowych. W wypowiedziach kierowników dominują głosy o współpracy formalnej, zazwyczaj na poziomie kierownictwa. Moja praca zawiera także szereg rekomendacji kierowanych do różnych podmiotów. The subject of dissertation is the work of care and day-support facilities as part of a support system created for families which experience difficulties in fulfilling their care and education functions. I assumed that the other elements of the system were schools, local government and social assistance centers. The study also covered the beneficiaries of the institutions - parents and guardians of the children, whose opinions seem to be key to determining the role and place of the institutions in the support system. The issues of undertaken research are expressed in the following questions: 1. How do the Warsaw care and day support facilities operate ? In each case, the subject of the study were such elements as the characteristics of service recipients (beneficiaries), the offer, structure and organization of the institution's work. 2. What is the real role of care and day support facilities in the child and family support system? The research covered tasks assigned to institutions, their place in the system in relation to other educational and assistance entities, as well as in relation to applicable legal regulations and guidelines of the City of Warsaw. 3. What are the opinions on the activities of day-support facilities? Opinions of all study groups on tasks implementation, role and place in the child and family support system were analyzed. The research covered the area of Warsaw. Below are some of the most interesting conclusions extracted from my work. The conducted research shows that the field of work and way of completing the tasks by care and day-support centers largely depends on three basic factors: • policy and available sources of financing along with the range of activities financed by grant-giving entities, • the perception of the tasks of this type of facilities presented by the management, • location – area of activity. These three factors directly influence other elements, such as the group of recipients, the range and quality of cooperation with other entities or the methodology of actions undertaken by the day-support facilities. The division of facilities proposed by the legislator into specialized, childcare and yard-work facilities seems to be an artificial creation, inadequate to reality. Activities undertaken by them are diverse and their offer often depends simply on managements’ vision or on available grant offers. Opinions on the activities facilities do not call into question the worth of care, upbringing and educational activities for children. However, an in-depth analysis should concern not only the existence of actions provided for the children, but also the standards of the work. The basis of pedagogical, psychological or therapeutic activity should be an in-depth diagnosis, which is insufficient in some of the researched facilities. Contact with the child's parents or guardians is often strictly informative and depends, to a large extent, on the will of the parent / guardian. When perceiving child as a direct and target beneficiary of care and day-support facilities, it was necessary to take steps to examine as well the relationship with the school. Research has shown the lack of real cooperation in the majority of the surveyed facilities between them and schools located in their surroundings. Limited knowledge about the care and day-support centers among teachers seems glaring - both in terms of the existence of the facilities as a part of the system and their real work undertaken in direct school environment as well. Cooperation with social assistance centers has many faces - from formal to interventional cooperation. However, it is rated as good, although respondents see the need for some qualitative changes. Managers' opinions are dominated by the voices of a formal cooperation, usually at the management level. As a result, my work also includes a number of recommendations based on the conclusions drawn from the conducted research.