Menschenrechtsklagen jako wyzwanie dla niemieckiego procesu cywilnego

Praca ma na celu analizę i identyfikację wyzwań stojących przed niemieckim procesem cywilnym, a szerzej także przed europejskim prawem procesowym cywilnym, w kontekście rozwoju powództw o charakterze Menschenrechtsklagen. Opracowanie koncentruje się na przedstawieniu możliwości procesowych pociągnięcia do odpowiedzialności cywilnej przed sądami niemieckimi transnarodowych przedsiębiorstw za naruszenia praw człowieka, dokonane przez powiązane z nimi spółki zależne prowadzące działalność gospodarczą za granicą lub dostawców. Analizowana w pracy problematyka leży na przecięciu obszarów niemieckiego prawa i postępowania cywilnego, europejskiego i międzynarodowego prawa procesowego cywilnego, a także międzynarodowego prawa prywatnego oraz publicznego. Punktem ciężkości opracowania jest analiza regulacji niemieckiego prawa procesowego cywilnego oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1215/2012 dotyczących międzynarodowej właściwości sądów niemieckich oraz jej uzasadnienia w kontekście spraw Menschenrechtsklagen. W analizie omówiono również przeszkody – zarówno o charakterze procesowym, jak i pozaprawnym – stojące na drodze do pełnego dostępu poszkodowanych osób fizycznych z krajów tzw. Globalnego Południa do niemieckiego wymiaru sprawiedliwości. Rozdział pierwszy charakteryzuje Menschenrechtsklagen jako instrument dochodzenia odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka przez transnarodowe przedsiębiorstwa. W rozdziale drugim skupiono się na właściwości międzynarodowej sądu jako głównym wyzwaniu prawa procesowego w sprawach Menschenrechtsklagen. Ostatni rozdział porusza problematykę dostępu do niemieckich sądów cywilnych oraz związane z tym przeszkody.

The thesis aims to analyse and identify the challenges facing the German civil process, and more broadly European civil procedural law, in the context of the development of Menschenrechtsklagen actions. The study focuses on presenting the procedural possibilities of holding transnational companies civilly liable before German courts for human rights violations committed by their affiliated subsidiary companies doing business abroad or by their suppliers. The issues analysed in the study are at the intersection of the areas of German civil law and procedure, European and international civil procedural law, as well as private and public international law. The focus of the study is the analysis of the regulation of German civil procedural law and European Parliament and Council Regulation 1215/2012 regarding the international jurisdiction of German courts and its justification in the context of Menschenrechtsklagen cases. The analysis also discusses the obstacles - both of a procedural and non-legal nature - standing in the way of full access to German justice for aggrieved natural persons from countries of the so-called Global South. The first chapter characterises Menschenrechtsklagen as an instrument for claiming responsibility for human rights violations by transnational companies. The second chapter focuses on international jurisdiction as the main challenge of procedural law in Menschenrechtsklagen cases. The final chapter addresses the issue of access to German civil courts and the related obstacles.