Translation of Judgments: A Corpus Study of the Textual Fit of EU to Polish Judgments

This study investigates the degree of textual fit of EU judgments translated into Polish to non-translated national judgments in the framework of Corpus Translation Studies. It profiles the linguistic composition of two sub-genres of judgments — judgments passed by the Court of Justice of the European Union and judgments passed by the Polish Supreme Court (SN). The choice of Polish language versions of EU judgments is dictated by the research project financed by the Polish National Science Centre (UMO-2014/14/E/HS2/00782) “The Eurolect – An EU variant of Polish and its impact on administrative Polish”, which studies four legal and semi-legal genres (legislation, judgments, reports, and websites for citizens) representative of the Eurolect, a new hybrid, translator-mediated variety of the Polish language. In addition, it is assumed that Polish is used by Polish-speaking legal practitioners to familiarize themselves with EU case-law. The multi-dimensional analysis is carried out on a translation-driven monolingual comparable corpus made up of: (1) translated Court of Justice judgments, (2) translated General Court judgments, (3) non-translated post-accession SN judgments from 2011-2015, and non-translated pre-accession SN judgments from 1999. The comparable corpora of judgments are representative of the respective judicial varieties of legal language. The National Corpus of Polish (NKJP) serves as a reference corpus representative of general (as opposed to specialized) Polish. As an intertextual relation, the textual fit (Chesterman 2004; Biel 2014) is operationalized as the degree of linguistic distance between translations (the supranational context) and non-translations (the national context) belonging to a comparable (sub-)genre. The approach combines macro- and micro-level linguistic genre-register analysis. The former compares the genre structure of EU and national judgments, investigates the context of their production, discusses the translator profile and the translation process, while the latter, primarily using Wordsmith Tools 7.0, focuses on the analysis of over- and underrepresentation of chosen linguistic features within three pillars: (1) chosen lexico-grammatical features, (2) formulaicity (lexical bundles, binomials) and (3) terminology (single and complex terms, Latinisms). The study confirms the existence of a distinct judicial variety of the Polish Eurolect. Translations have a partly convergent macro-structural profile and a largely divergent micro-level linguistic profile from non-translations. The key genre markers characterizing both sub-genres are: long mean word and sentence length; high reliance on simple, compound and complex prepositions expressing time, (intra- and intertextual) reference, cause-effect, result, condition, participation, modality, purpose, adversariality and manner relations; a high distribution of paratactic and hypotactic markers, markers of deixis, depersonalized constructions (auxiliary verbs, passives, -no/to patterns), verdictive, exercitive (including the impersonal epistemic modal verb należy) and reporting verbs, conditional patterns, adverbials (in particular epistemic stance adverbials), as well as adjectival and adverbial participles; high overall formulaicity with a low overlap of lexical bundles; a low distribution of binomial structures; a common conceptual base structured around the node simple terms which acquire specialized, both generic and system-specific meanings at the level of complex terms; and frequent use of Latinisms. The data do not unequivocally confirm the direct influence of translations on non-translations, showing only a partial correlation of linguistic change in national judgments with over- and underrepresentation in translations.

Przedmiotem badania osadzonego w nurcie korpusowych badań nad przekładem jest dopasowanie tekstowe wyroków unijnych przetłumaczonych na język polski do nieprzetłumaczonych wyroków krajowych. Celem badania jest porównanie cech językowych dwóch podgatunków wyroków — wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE i wyroków Sądu Najwyższego RP (SN). Wybór polskich wersji językowych wyroków unijnych wynikał z założeń projektu naukowego sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (UMO-2014/14/E/HS2/00782), „Eurolekt – unijna odmiana języka polskiego i jej wpływ na polszczyznę urzędową”, którego przedmiotem była analiza czterech gatunków prawno-administracyjnych (aktów prawnych, wyroków, sprawozdań, stron internetowych dla obywateli) uznanych za reprezentatywne dla Eurolektu stanowiącego nową, hybrydową odmianę języka polskiego. Zakłada się, że polskie wersje językowe tekstów unijnych są używane przez wielu obywateli Unii, w tym praktyków prawa, których językiem ojczystym jest język polski, aby zapoznawać się z orzecznictwem unijnym. Materiał badawczy stanowi jednojęzyczny korpus tłumaczeń składający się z: (1) przetłumaczonych wyroków Trybunału i (2) Sądu, (3) nietłumaczonych, poakcesyjnych wyroków SN z lat 2011-2015, a także (4) nietłumaczonych, przedakcesyjnych wyroków SN z 1999 roku. Porównywalne korpusy wyroków uważane są za reprezentatywne dla poszczególnych odmian języka prawniczego praktyki orzeczniczej. Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP) posłużył za korpus referencyjny reprezentujący ogólny język polski (jako tło dla języka specjalistycznego). Relacja dopasowania tekstowego będąca relacją intertekstualną (Chesterman 2004; Biel 2014) została zoperacjonalizowana jako dystans między tłumaczeniami (kontekst ponadnarodowy) a nie-tłumaczeniami (kontekst krajowy) należącymi do porównywalnego (pod)gatunku tekstów. Zastosowane podejście łączy analizę językową gatunku w skali makro i rejestru w skali mikro. Pierwszy typ analizy obejmuje porównanie makrostruktur wyroków unijnych i krajowych, w tym czynników kontekstowych związanych z etapem tworzenia tekstów, profilu tłumaczy wyroków unijnych i procesu tłumaczenia. Natomiast drugi typ analizy obejmuje badanie nad- i niedoreprezentacji jednostek językowych w ramach trzech filarów: (1) wybranych struktur leksykalno-gramatycznych, (2) formuliczności (zbitki wielowyrazowe i synonimiczne), (3) terminologii (terminy jedno- i wielowyrazowe, latynizmy). Badanie potwierdza istnienie sądowej odmiany polskiego Eurolektu. Makrostruktura wyroków unijnych jest częściowo porównywalna do struktury wyroków krajowych. Tłumaczenia różnią się rozbieżną warstwą językową w skali mikro. Kluczowymi cechami obu podgatunków są: długa średnia długość słowa i zdania; wysoka zależność frazeologii od przyimków prostych, wtórnych i złożonych wyrażających niezwykle często relacje temporalne, (intra- i inter-)tekstualne, przyczynowo-skutkowe, wyniku, warunku, partycypacji, modalności, celu, kontradyktoryjności i sposobu; wysoka dystrybucja konstrukcji para- i hipotaktycznych, wyrażeń deiktycznych oraz form bezosobowych (w tym strony biernej i czasowników nieosobowych -no/to), czasowników wyrażających sąd, wprowadzających argumentację i sprawozdawczych, wyrażeń przysłówkowych (w szczególności epistemicznych), jak i imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych; wysoka formuliczność i niewielkia liczba pokrywających się zbitek; niska dystrybucja zbitek synonimicznych; wspólna podbudowa pojęciowa zorientowana wokół kluczowych ogólnych terminów jednowyrazowych, których znaczenie ulega specjalizacji charakterystycznej dla obu systemów prawnych na poziomie terminów złożonych; wysoka dystrybucja latynizmów. Zebrane dane nie potwierdzają w sposób jednoznaczny bezpośredniego wpływu tłumaczeń na nie-tłumaczenia, ukazując jedynie częściową korelację zmiany językowej w wyrokach krajowych z nad- i niedoreprezentacją wybranych jednostek językowych w tłumaczeniach.