Wpływ warunków orograficznych na występowanie burz i wybrane metody ich detekcji

Celem pracy było określenie liczby dni z burzą w Tatrach i Niżnych Tatrach w latach 2000-2022. Przeanalizowano dane dla wybranych 10 stacji synoptycznych, w tym 6 górskich (Chopok, Kasprowy Wierch, Liesek, Łomnica, Poprad i Telgart) oraz 4 niegórskich (Dudince, Holesov, Kraków i Milhostov). Ponadto scharakteryzowano warunki meteorologiczne, które sprzyjają powstawaniu burz na podstawie wybranych wskaźników konwekcyjnych (CAPE, CIN i LI).Wykazano, że dni z burzą częściej występowały w górach niż na obszarach niegórskich. Średnio najwięcej odnotowano ich w Telgart (23,3), Popradzie (22,8) i na Kasprowym Wierchu (21), a najmniej na stacjach: Dudince, Chopok i Milhostov – odpowiednio 11, 12,7 i 15,2. Na większości stacji odnotowano najwięcej dni z burzą w 2002 i 2018 r. Analiza trendów nie wykazała jednak znaczących zmian w liczbie dni z burzami na wybranych stacjach. Korelacja między latami a liczbą dni z burzami była słaba. Wartości współczynnika zmienności wahały się między stacjami (największą zmiennością charakteryzowała się stacja Chopok, a najmniejszą – Telgart). Najwięcej dnia z burzą występowało latem, a najmniej zimą. Najczęściej obserwacje burz odnotowywano o godzinie 15 UTC. Burze występujące w porze nocnej wykazywały podobne zależności. Udowodniono, że największe prawdopodobieństwo rozwoju burzy występuje, gdy wartość wskaźnika CAPE wynosi 1000-2500 Jkg-1, a wartość wskaźnika LI waha się od -3 do -6 °C.

The purpose of this study was to determine the number of days with thunderstorms in the Tatras and Low Tatras in 2000-2022. Data for selected 10 synoptic stations were analyzed, including 6 mountain stations (Chopok, Kasprowy Wierch, Liesek, Lomnica, Poprad and Telgart) and 4 non-mountain stations (Dudince, Holesov, Krakow and Milhostov). In addition, meteorological conditions that favor thunderstorms were characterized on the basis of selected convective indices (CAPE, CIN and LI). It was shown that days with thunderstorms were more frequent in the mountains than in non-mountainous areas. On average, the highest number was recorded in Telgart (23.3), Poprad (22.8) and Kasprowy Wierch (21), and the lowest in the stations: Dudince, Chopok and Milhostov - 11, 12.7 and 15.2, respectively. Most stations recorded the most days with thunderstorms in 2002 and 2018. However, trend analysis did not show significant changes in the number of days with thunderstorms at selected stations. The correlation between years and the number of days with thunderstorms was weak. The values of the coefficient of variation fluctuated between stations (Chopok station had the highest variability, and Telgart station had the lowest). The highest number of days with thunderstorms occurred in summer and the lowest in winter. The most frequent observations of thunderstorms were recorded at 15 UTC. Thunderstorms occurring at night showed similar correlations. It has been proven that the highest probability of storm development occurs when the CAPE value is 1000-2500 Jkg-1, and the LI value ranges from -3 to -6 °C.