Wskaźnikowa ocena rozwoju zrównoważonego Warszawy

Podjęty w pracy doktorskiej problem badawczy dotyczy zagadnień związanych z rozwojem zrównoważonym miasta i jego pomiarem. Miasta odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarczym i społecznym państw oraz regionów, ale jednocześnie przyczyniają się do dewastacji i zanieczyszczenia środowiska naturalnego oraz nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. Koncepcja miasta zrównoważonego odwołuje się bezpośrednio do definicji z Raportu Brundtland „Nasza wspólna przyszłość” z 1987 r. mówiącej, że rozwój zrównoważony to taki, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokajane bez pozbawiania możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Praca doktorska mieści się w szerokim nurcie ekonomii dobrobytu i jej odpowiedzi na wyzwania współczesności. W pracy zaprezentowano podłoże teoretyczne terminu rozwój zrównoważony oraz dokonano przeglądu istniejących wskaźników rozwoju zrównoważonego, również w kontekście możliwości ich zastosowania do badania miast. Obecnie w literaturze przedmiotu rozprawy nie występuje uniwersalny miernik i nie ma jednej, powszechnie przyjętej metodyki stosowanej do badania rozwoju zrównoważonego miast. Wskaźniki stanowiące podstawę oceny rozwoju zrównoważonego Warszawy w latach 2008-2017 zostały dobrane w taki sposób, aby dotykały kluczowych aspektów rozwoju miasta, a każdy z wymiarów rozwoju został oceniony w sposób kompleksowy. Wielowymiarowe zestawy wskaźników są przydatnym narzędziem do wychwytywania trendów oraz wspierania miast w ich planach rozwojowych i dlatego są często stosowane w badaniach w kontekście lokalnym lub regionalnym praktycznie na całym świecie. Mierniki syntetyczne agregują wiele wskaźników do jednej liczby i dzięki temu są zazwyczaj łatwiejsze do interpretacji niż złożone statystyki. Główny nacisk został położony w dysertacji na opracowanie metodologii, która pozwoli na taką konstrukcję wskaźnika, aby mógł on być w powodzeniem stosowany do tworzenia rankingów porównawczych miast, ale także był przydatny do oceny postępów jednego miasta, co stanowi ważny wkład w literaturę przedmiotu. Istniejące w literaturze podejścia koncentrują się przede wszystkim na tworzeniu analiz porównawczych, co wynika głównie z braku możliwości określenia wartości docelowych w rozwoju zrównoważonym. W badaniu wykorzystano jedną z metod wieloatrybutowego podejmowania decyzji algorytm TOPSIS. Syntetyczny wskaźnik Indeks Rozwoju Zrównoważonego Miasta obejmuje 48 wskaźników, w tym 16 wskaźników gospodarczych, 18 - społecznych oraz 14 - środowiskowych. Zakładane cele badawcze dysertacji zostały osiągnięte. Przeprowadzone analizy potwierdzają główną hipotezę badawczą pracy mówiącą, że Warszawa w latach 2008-2017 rozwijała się w sposób zrównoważony. We wszystkich 3 wymiarach odnotowano poprawę, co świadczy o pozytywnych zmianach zachodzących w mieście. Analiza porównawcza 10 największych miast Polski wykazała, że choć Warszawa osiągała bardzo dobre wyniki w obszarach gospodarczym i społecznym na tle pozostałych miast, to utrzymywała słabą pozycję w aspekcie środowiskowym. Analiza wyników 10 miast nie pozwala pozytywnie zweryfikować hipotezy badawczej mówiącej, że wraz ze wzrostem dochodów mieszkańców rośnie ich świadomość ekologiczna wyrażona zużyciem wody i energii elektrycznej oraz produkcją odpadów komunalnych. Kolejnym problemem badawczym weryfikowanym w dysertacji jest istnienie dodatniej zależności między sytuacją gospodarczą miast, a ich rozwojem w wymiarach społecznym i środowiskowym. W świetle otrzymanych wyników również ta hipoteza nie znajduje potwierdzenia w empirycznej części pracy. Podstawową konkluzją płynącą z przeprowadzonych badań jest potrzeba zdefiniowania dobrze określonego zestawu mierników, które umożliwią bieżące monitorowanie i ocenę efektów strategii oraz programów rozwojowych wdrażanych w miastach. Prawidłowa ocena procesów związanych z rozwojem zrównoważonym miast wymaga dostępu do kompleksowej i wiarygodnej informacji, w tym przede wszystkim informacji wskaźnikowej.

The research problem undertaken in the doctoral dissertation pertains to issues related to sustainable urban development and its evaluation. Cities play a key role in the economic and social development of states, and regions. However they contribute to pollution, environmental devastation and overconsumption of natural resources. The concept of sustainable city refers to the definition of sustainable development as publicised by the Brundtland Report "Our Common Future" of 1987. It states that “development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs”. The doctoral dissertation falls within the broad stream of welfare economics and its response to the challenges of the contemporary world. The paper presents the theoretical background of the term sustainable development. It also reviews the existing indicators of sustainable development in the context of the possibility of their application in the urban studies. Empirical literature currently lacks an established measure or methodology which would be commonly accepted and used to assess city development. The indicators used to evaluate the sustainable development of Warsaw in years 2008-2017 were selected to comprise all key aspects of the city's development, assuring that each dimension was assessed comprehensively. Multidimensional sets of indicators are a useful tool for capturing trends and supporting cities in their development plans. Therefore they are often used in research, in a local or regional context, around the world. Composite indicators aggregate many indicators into one number and are therefore easier to interpret than complex statistics. The main emphasis was placed on the development of methodology that would allow the indicator to be successfully used to create comparative city rankings, but also be useful for assessing the progress of one city, which makes it an important contribution to the literature. The approaches existing in the literature primarily focus on creating comparative analyzes, mainly due to the inability to set comparable targets for sustainable development. The study uses one of the multi-attribute decision-making method: TOPSIS algorithm. The composite indicator Sustainable City Index aggregates 48 indicators, including 16 economic, 18 social, and 14 environmental indicators. The assumed research objectives of the dissertation have been achieved. The analyses confirm the main research hypothesis i.e. that in 2008-2017, Warsaw was developing in a sustainable way. The results of empirical research presented in the dissertation show that there was a clear improvement in all 3 dimensions of sustainable development, which indicates positive changes taking place in the city. A comparative analysis of the 10 largest Polish cities showed that although Warsaw achieved very good results in economic and social areas (compared to other cities), it maintained a weak position in the environmental aspect. The analysis of the results of the 10 cities does not allow a positive verification of the research hypothesis that as the income of residents increases, their ecological awareness expressed by the consumption of water and electricity and the production of municipal waste increases as well. Another research problem verified in the dissertation is a positive relationship between the economic situation of cities and their development in the social and environmental dimensions. In the light of the results obtained, this hypothesis is not confirmed by the empirical part of the work. The main conclusion of the study is the need to establish a well-defined set of indicators that will allow ongoing monitoring and evaluation of the effects of strategies and development programs implemented in cities. The correct assessment of processes related to sustainable urban development requires access to comprehensive and reliable information, including statistical data and indicators.