Koncepcja struktury bazy danych historycznych obiektów topograficznych

Idea opracowania koncepcji struktury Bazy Danych Historycznych Obiektów Topograficznych (BDHOT) wynika z coraz powszechniejszego stosowania Systemów Informacji Geograficznej w badaniach historycznogeograficznych. Informacje przestrzenne i atrybutowe z dawnych map powinny być pozyskiwane w ramach jednolitego modelu danych, który ułatwi ich analizę i wizualizację. Założono, ze projektowany model będzie efektem analizy pojęciowej zakresu treści najważniejszych map topograficznych ziem polskich z okresu od ok. 1800 do 1945 roku i będzie on uspójniony ze strukturą współczesnej bazy danych BDOT10k. Punktem wyjścia przeprowadzonych badań było zdefiniowanie historycznego obiektu topograficznego jako reprezentacji obiektu terenowego rejestrowanego w źródłach historycznych, którego cechy są wynikiem relacji miedzy nim a momentem w czasie (podejście endurantystyczne). Kolejnym etapem pracy był przegląd współczesnych modeli oraz baz danych historycznych i o odniesieniu czasowym. Jak wynika z tych analiz, dotąd nie opracowano modelu danych, który obejmowałby możliwie kompletny zakres treści dawnych map topograficznych. Ważną częścią pracy było opracowanie metodyki harmonizacji danych do finalnego modelu. Założono, że harmonizacja będzie przebiegała odrębnie dla dwóch aspektów map dawnych: pojęciowego (typów obiektów topograficznych) i geometrycznego (ich rozmieszczenia, położenia i kształtu). W aspekcie pojęciowym, integracja obejmowała opracowanie katalogu wszystkich typów obiektów topograficznych wyróżnianych w kluczach znaków dawnych map. Następnie, w zależności od charakteru i warstwy tematycznej, poszczególne typy obiektów były: przyporządkowywane odpowiadającym im semantycznie typom z BDOT10k, struktura BDOT10k była uzupełniana o obiekty charakterystyczne wyłącznie dla dawnych map lub opracowywana była metalegenda dla danych zarówno historycznych, jak i współczesnych (drogi, miejscowości, podział administracyjny). Harmonizacja geometryczna w zależności od typu obiektu (antropogeniczny lub naturalny) zakładała trzy możliwości: harmonizacja geometrii do mapy współczesnej, do dawnej mapy kartometrycznej lub brak harmonizacji. Ogółem w zaprojektowanej bazie danych zinwentaryzowano 2766 typów obiektów topograficznych wyróżnianych na dziewiętnastu dawnych mapach topograficznych. Zostały one zharmonizowane do 140 typów obiektów w finalnym modelu, a ich charakterystyki zostały ujęte jako atrybuty. 27 typów obiektów tego modelu to obiekty charakterystyczne wyłącznie dla dawnych map, przeważnie tych z początku XX wieku. Integralną częścią pracy jest załącznik (płyta DVD), na którym zawarto większość materiałów oraz strukturę bazy danych opracowaną w programie MS Access oraz ESRI ArcGIS 10.2.

The idea of developing the concept of Historical Topographic Objects' Database results from the increasing use of Geographical Information Systems in geohistorical research. Spatial and attribute information derived from old maps should be acquired into a common data model that facilitates their analysis and visualization. It is assumed that the proposed model in the form of a database should be the result of old maps’ scope of content analysis. The most important topographic maps of Polish territories from around 1800 to 1945 are the basis. The end model should be harmonized with the structure of the contemporary Database of Topographic Objects (polish: Baza Danych Obiektów Topograficznych; BDOT10k). The starting point of the research was to define the historical topographic object as a representation of the field object registered in historical sources. Objects’s characteristics are the result of its relationship between itself and the particular moment in time (the endurantist approach). The next stage of the work was the review of data models and historical databases. According to these analyses, no data model has been developed so far that would cover the most complete range of old topographic maps’ scope of content. An important part of the work was to develop a methodology for topographic objects harmonization to the final model. It was assumed that the harmonization will be separate for two aspects of old maps: conceptual (types of topographic objects) and geometric (objects’ distribution, location and shape). In terms of conceptual integration, it included the development of a catalogue of all types of topographic objects distinguished in the keys to symbols on old maps. Next, depending on the nature and the thematic layer, particular types of objects were: assigned to semantically corresponding types of BDOT10k, the structure of BDOT10k was supplemented with objects distinguished only on old maps or a metalegend was developed for historical and contemporary data (roads, towns, administrative divisions). Geometric harmonization depending on the type of object (anthropogenic or natural) assumed three possibilities: geometry harmonization to the contemporary map, to the old precise map or no harmonization at all. In total, 2766 types of topographic objects distinguished on old topographic maps were inventoried in the designed database. They were harmonized to 140 types of objects in the final model, and their characteristics were included as attributes. 27 types of objects of this model are objects characteristic only for old maps, mostly those from the beginning of the 20th century. An integral part of the work is the attachment (DVD), which contains most of the materials and the structure of the database developed in the MS Access and ESRI ArcGIS 10.2 program.