Aspekty prawne świadczenia usług płatniczych

Autor prowadzi rozważania na temat analizy modelu regulacji usług płatniczych zastosowanego w systemie prawnym UE. Współczesna gospodarka jest silnie uzależniona od usług płatniczych, które wpływają na jej wydajność, innowacyjność oraz bezpieczeństwo obrotu. Mimo, iż usługa płatnicza jako zjawisko ekonomiczne funkcjonuje podobnie na każdym rynku, to zastosowany model jej regulacji w rożnych systemach prawnych bywa odmienny. Zainteresowanie organów władzy państwowej mechanizmami transferu pieniądza spowodowane jest przede wszystkim koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa środków pieniężnych powierzanych dostawcom. Z drugiej strony, wynika z potrzeby równoległej realizacji wartości, o charakterze ekonomicznym i politycznym, takich jak: utrzymanie wysokiego poziomu konkurencji, ochrona konsumenta, stymulacja innowacji, ochrona usług społecznie użytecznych lub budowa Wspólnego Rynku Płatności w UE. Autor poddał analizie model regulacji świadczenia usług płatniczych w prawie UE oraz prawie polskim. W szczególności wpływ procesów harmonizacji i innowacji na kształtowanie się prawa usług płatniczych w UE. Celem pracy jest odpowiedź na pytanie - czy europejski model regulacji usług płatniczych uznać należy za efektywny z punktu widzenia interesu użytkowników, dostawców usług płatniczych oraz całego systemu płatniczego? Ponadto, czy można określić zestaw konstytutywnych cech wszystkich usług płatniczych objętych regulacją? Autor odpowiada na następujące pytania badawcze: a) Czy doszło do wydzielenia usługi płatniczej z dotychczasowej czynności bankowej (autonomizacja płatności) i jaka jest geneza tego zjawiska? b) Jaki model regulacji usług płatniczych zastosowano w UE? c) Czy usługi płatnicze charakteryzują się jednolitą naturą prawną i czy można zidentyfikować ich cechy wspólne? d) Czy regulacja europejska zachowuje równowagę między stymulowaniem konkurencji poprzez otwarcie rynku usług płatniczych, a zachowaniem odpowiednio wysokich wymogów nadzorczych w odniesieniu do niebankowych dostawców usług płatniczych? e) Czy zastosowany w dyrektywie PSD model regulacji ma charakter kompleksowy oraz czy spełnia kryterium proporcjonalności zachowując równowagę między interesem użytkowników oraz dostawców usług płatniczych? W pierwszym rozdziale przedstawiona jest ogólna charakterystyka pojęcia płatności oraz pieniądza, zarówno w ujęciu prawnym, jak i ekonomicznym. W rozdziale tym podjęta została próba określenia natury prawnej mechanizmu płatności oraz zbadania podstawowych pojęć zastosowanych w regulacji, takich jak środki pieniężne czy pieniądz elektroniczny. Rozdział drugi poświęcony został rozważaniom na temat wpływu procesów umiędzynarodowienia i harmonizacji norm prawnych na model regulacji usług płatniczych w UE. W rozdziale tym podjęta została próba identyfikacji możliwych modeli regulacji usług płatniczych. Rozdział trzeci koncentruje się na analizie terminu usługa płatnicza przez pryzmat zakresu przedmiotowego dyrektywy PSD oraz ustawy o usługach płatniczych zarówno w ujęciu pozytywnym jak i negatywnym. W szczególności podjęta została próba określenia cech konstytutywnych usługi płatniczej. Rozdział czwarty poświęcony został analizie zakresu podmiotowego dyrektywy PSD. Analizie poddany został model dostępu do rynku usług płatniczych poprzez scharakteryzowanie wymogów licencyjnych oraz nadzorczych, nakładanych na dostawców usług płatniczych, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji płatniczej. W rozdziale piątym poddane zostały badaniu przepisy regulujące świadczenie usług płatniczych odnoszące się do takich elementów jak: prawa i obowiązki stron, zasady odpowiedzialności, wymogi informacyjne, a także zasady realizacji transakcji płatniczej.