Irena Gombrowicz – działalność publicystyczna i społeczna

Niniejsza praca jest pierwszą biografią Ireny Gombrowicz – pisarki, publicystki i działaczki społecznej. Historię starszej siostry Witolda Gombrowicza prezentuję w sposób chronologiczny. Opowieść rozpoczynam w momencie narodzin, ukazuję relacje z rodziną, wpływ rodziców, zwłaszcza matki, na postawę i późniejsze zaangażowanie społeczne. W rozprawie przedstawiam całe artykuły Antoniny Gombrowicz, ponieważ stanowią doskonałe tło do analizy twórczości Ireny. W podrozdziałach wyróżniam te grupy społeczne i instytucje, które odegrały ważną rolę w kształtowaniu światopoglądu mojej bohaterki. Opisuję więc Gimnazjum im. Cecylii Plater-Zyberkówny, Wolną Wszechnicę Polską, Stowarzyszenie Młodych Ziemianek, wydawnictwo Ostoja, redakcję Verbum i księgarnię Jedność w Kielcach. Przyglądam się relacjom Ireny z młodszym bratem - Witoldem, które mogłam prześledzić dzięki zachowanej korespondencji. Dużo uwagi poświęcam przyjaciołom, nauczycielom i opiekunom duchowym Gombrowiczówny. Opisuję jej udział w wojnie polsko-bolszewickiej i późniejsze doświadczenia II wojny światowej, a także trudną egzystencję w PRL-u, zmagania z władzą komunistyczną, prześladowania ziemian i działaczy katolickich. Celem mojej pracy jest ukazanie kontekstu społecznego, roli, jaką pełniła Irena Gombrowicz w swoim środowisku. Nie interpretuję twórczości, jedynie umieszczam ją w czasie i łączę z wydarzeniami życiowymi. W kolejnych rozdziałach cytuję autorów, którzy próbowali scharakteryzować skromną autorkę „sztuczek”. Przypominam fragmenty publikacji Witolda Gombrowicza, Jerzego Zawieyskiego, Tadeusza Kępińskiego, Joanny Siedleckiej, Klementyny Suchanow, Jerzego Jarzębskiego, Agnieszki Stawiarskiej i Dominiki Świtkowskiej. W aneksie przedstawiam zbiór tekstów Ireny Gombrowicz: artykuły, recenzje, dramaty i wiersze. Zostały ułożone chronologicznie. Nie jest to zbiór zamknięty. Niektórych tekstów, wymienianych przez autorkę w korespondencji, niestety nie udało się odnaleźć. Jest szansa, że się pojawią w miarę postępów digitalizacji archiwów kościelnych.

This work is an encouragement to become interested in the fate of Irena Gombrowicz - writer and journalist. The story is arranged chronologically. It begins at birth, tells about relations with the family, points to the influence of parents, especially the mother, on the attitude and later social commitment of Irena Gombrowicz. In the dissertation, I present the entire articles of Antonina Gombrowicz, because they have not been published anywhere before, and they constitute an excellent background for the analysis of Irena's work. In the subsections, I distinguish those social groups and institutions that played an important role in shaping my heroine's worldview. So I describe Cecylia Plater-Zyberkówna Secondary School, Wolna Wszechnica Polska, Association of Young Landowners, Ostoja Publishing House, Verbum editorial office and the Jedność bookstore in Kielce. I look at Irena's relationship with her younger brother - Witold, which I could trace thanks to the preserved correspondence. In many of his texts one can find a negative comment on the „devotional” attitude of the older sister. However, these comments tell us nothing about Irena's actual life. I pay a lot of attention to friends, teachers, and the protagonist's spiritual guardians. I show Irena against the background of the events of the interwar period. I describe her participation in the Polish-Bolshevik war and the later experiences of the Second World War, as well as the difficult existence in the PRL, struggling with the communist authorities, persecution of landowners and catholic activists. The aim of my work is to show the social context, to describe the role played by Irena Gombrowicz in her environment. I do not interpret creativity, I only place it in time and connect it with life events. In the following chapters, I cite authors who attempted to describe the modest author of „tricks”. I recall fragments of texts by Witold Gombrowicz, Jerzy Zawieyski, Tadeusz Kępiński, Joanna Siedlecka, Klementyna Suchanow, Jerzy Jarzębski, Agnieszka Stawiarska, Dominika Świtkowska. None of the above authors gives specific dates and facts from Irena's life. They keep their inquiries at the level of public opinion, gossip passed down by distant family, friends and servants. This work is the first attempt to write a biography of Gombrowiczówna. In the appendix I present a collection of texts by Irena Gombrowicz: articles, reviews, plays and poems. They were arranged chronologically. It is not a closed set. Some of the texts mentioned by the author in the correspondence, unfortunately, have not been found, but there is a chance that they will appear as the digitization of church archives continues.