Zaangażowanie organizacyjne pracowników oraz ich zachowania obywatelskie w organizacji

Rozprawa podejmuje tematykę wybranych, korzystnych dla organizacji postaw i zachowań pracowników, które w znikomym stopniu były dotychczas obecne na polskim gruncie naukowym. Głównym celem pracy było opracowanie modelu, który pozwoliłby wyjaśniać poziom organizacyjnych zachowań obywatelskich na podstawie profilu zaangażowania organizacyjnego, ogólnej satysfakcji z życia, zadowolenia z zarobków i wieku pracownika. Część empiryczna pracy zakorzeniona jest w obszernej prezentacji różnorodnych podejść i koncepcji teoretycznych dotyczących badanych zjawisk. W trzyetapowych badaniach ilościowych opracowano dwa narzędzia badawcze (Test Zaangażowania Organizacyjnego oraz Kwestionariusz Organizacyjnych Zachowań Obywatelskich), zweryfikowano poprawność struktury czynnikowej Testu Zaangażowania Organizacyjnego, a następnie przeanalizowano związki zaangażowania organizacyjnego, organizacyjnych zachowań obywatelskich i innych charakterystyk pracowników. Na podstawie analizy skupień potwierdzono 5 z 8 teoretycznych profili zaangażowania (które zostały określone w pracy jako: Oddani, Entuzjaści, Neutralni, Uwięzienie i Niezaangażowani). Poszczególne grupy profilowe różniły się miedzy sobą pod względem stanowiska osób badanych ,ich zadowolenia z pensji, satysfakcji z życia oraz poziomu prezentowanych organizacyjnych zachowań obywatelskich. Następnie, na podstawie analizy regresji wskazano możliwość prognozowania zachowań obywatelskich na podstawie zaangażowania afektywnego, zaangażowania trwania, satysfakcji z życia oraz wieku pracownika. Wyniki wskazują, że Test Zaangażowania Organizacyjnego może być narzędziem przydatnym w praktyce menadżerskiej w prognozowaniu organizacyjnych zachowań obywatelskich pracowników. Na podstawie wyników badań opracowano także teoretyczny model przemieszczania się pracowników pomiędzy wyłonionymi segmentami zaangażowania organizacyjnego.

The dissertation referred to some of the employees’ behaviors and attitudes beneficial to organizations, which to date gained little interest of Polish researchers. The main purpose was to examine the impact of three components of organizational commitment, life satisfaction and salary satisfaction on the employee’s organizational citizenship behaviors. First chapters of the dissertation introduce the comprehensive description of multiple theoretical perspectives and approaches concerning the analyzed phenomena. The conducted quantitative research involved three stages. During the first stage two research measures were developed (Organization Commitment Test and Organizational Citizenship Behavior Questionnaire). In the second research the factor structure of the Organizational Commitment Test was verified. The final research concerned the relationships between organizational citizenship behaviors and other employees’ characteristics measured in the study. In the course of cluster analyses five out of eight theoretical organizational commitment profiles were empirically supported (named as: Devoted, Enthusiasts, Neutrals, Uncommitted, Trapped). The research suggested significant differences among profiles due to employee’s position, life satisfaction, salary satisfaction and the intensity of organizational citizenship behaviors. In addition, regression analysis results suggested that OCB were predicted by affective commitment, continuance commitment, overall life satisfaction and the age of the organization member. The findings showed that Organizational Commitment Test might by a useful tool for managers to predict the OCB of their workforce. In addition, the dissertation introduces a model of employees’ movement between the five clusters, that is based on the research results.