Prawo lekarza do sprzeciwu sumienia (po wyroku Trybunału Konstytucyjnego)

W wyroku z 7.10.2015 r. (K 12/14) polski Trybunał Konstytucyjny oceniał przepis ustawy przyznający lekarzom prawo do sprzeciwu sumienia. Zdaniem Trybunału, wynika ono wprost z wolności religijnej i jest uznawane w skali międzynarodowej, również w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Trybunał Konstytucyjny stwierdził też, że prawo lekarza do powstrzymania się od udzielenia świadczenia zdrowotnego wbrew jego sumieniu nie musi nawet być potwierdzone ustawowo, aby można było się na nie powołać. Wydaje się jednak, że ustalenia Trybunału na temat orzecznictwa strasburskiego są bezpodstawne i wprowadzają w błąd. Chociaż ETPC potwierdził prawo do odmowy służby wojskowej ze względów sumienia, to jednak unika rozszerzenia tego prawa na szerszą gamę wypadków. Ponadto Trybunał Konstytucyjny uznał, że niezgodne z Konstytucją jest nałożenie na lekarza obowiązku poinformowania pacjenta o możliwości uzyskania danego świadczenia medycznego od innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym. W konsekwencji prawo pacjenta do ochrony zdrowia pozostało w tym zakresie bez ochrony.

In the judgment of 7 October 2015 (Ref. No. K 12/14) the Polish Constitutional Tribunal assessed the statutory provision granting physicians the right to conscientious objection. According to the Tribunal, that right stems directly from the concept of religious freedom and it has been acknowledged on an international level, including the case-law of the European Court of Human Rights. The Tribunal also stated that the right to refrain from performing a medical service against one’s conscience did not even need to be confirmed in a statute in order to be applicable. It appears, however, that the Tribunal’s findings about the Strasbourg case-law are unfounded and misleading. While the European Court of Human Rights accepts the right to conscientious objection to military service, it has been reluctant to extend this right to a wider range of situations. In addition, the Constitutional Tribunal declared unconstitutional the obligation of a physician to inform the patient seeking a particular medical service about the possibility of receiving that service from another physician or in another institution. As a result, patients’ rights to health care in this regard were left unprotected.