Między zachodnią tradycją a radziecką doktryną. Kilka uwag na temat zastosowania prawa międzynarodowego przez węgierskie sądy ludowe

Rozważania zawarte w niniejszym rozdziale poświęcone są zagadnieniu stosowania prawa międzynarodowego przez sądy ludowe w wyrokach zapadłych w sprawach niektórych, najbardziej znanych, węgierskich zbrodniarzy wojennych (węg. Háborús főbünösök). We wnioskach zostaje sformułowany pogląd, że z jednej strony ograniczona rola prawa międzynarodowego w judykaturze sądów ludowych wynikała z pewnych obiektywnych czynników, na które organa te nie miały większego wpływu, z drugiej zaś z politycznego charakteru tych procesów, na czym zaciążyła zarówno konstrukcja dekretu 81/1945, jak i jego interpretacja, w wielu przypadkach podporządkowana wyraźnie pragmatycznym i doraźnym celom. Wskutek nakładania się powyższych uwarunkowań orzecznictwo tych sądów wykazywało – choć mutatis mutandis – pewne podobieństwa do wyroków zapadłych w ramach słynnych procesów lipskich z 1921 r., choć oczywiście – ze względu na odmienne realia panujące w Republice Weimarskiej w latach 20. oraz na Węgrzech w połowie lat 40. – cechy te mogły ujawnić się jedynie w ograniczonym zakresie. Niezależnie od tego poniższe rozważania prowadzą do jeszcze jednego wniosku. Mianowicie, nawet jeśli żaden z analizowanych w tym artykule przypadków nie odzwierciedlał w pełni „standardów” radzieckich procesów pokazowych, to jednak niektóre z nich, właśnie z uwagi na liczne nadużycia, jakich dopuścili się orzekający, z całą pewnością mogą i powinny być postrzegane jako zwiastun epoki stalinowskiej, która w węgierskim wymiarze sprawiedliwości nastała dopiero kilka lat później.