Morfodynamika rampy eolicznej (na przykładzie Mierzei Łebskiej)

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w 8 km odcinku wybrzeża Mierzei Łebskiej w Słowińskim Parku Narodowym. Zróżnicowanie morfologii rampy eolicznej określono na podstawie pomiarów GPS RTK topografii 80 profili prostopadłych do linii brzegowej. Do szczegółowej analizy wyodrębniono dwa pola testowe o różnej morfologii systemu plaża-rampa eoliczna-wydma przednia. Krótkookresową dynamikę rampy określono w okresie występowania ekstremalnych zdarzeń sztormowych (30.01–26.02.2022) na podstawie 19-krotnych pomiarów 100 reperów rozmieszczonych w obrębie rampy, natomiast średnio- i długo- okresową dynamikę systemu plaża-rampa eoliczna-wydma przednia określono na podstawie porównania NMT bazujących na danych pozyskanych z siedmiu kampanii pomiarowych (11.2020–09.2023) z wykorzystaniem skaningu laserowego (TLS i ALS). Każdorazowo pomiary te poddano georeferencji za pomocą GPS RTK. Zróżnicowanie prędkości i kierunku przypowierzchniowego strumienia powietrza w obrębie systemu określono za pomocą anemometrów oraz czujników kierunku wiatru rozmieszczonych w profilu prostopadłym do linii brzegowej. Celem badań było określenie krótko- średnio- i długo- okresowej dynamiki rampy eolicznej w zależności od reżimu wiatru i morfologii systemu. Uzyskane wyniki pozwoliły na następujące wnioski: 1) morfologia rampy eolicznej uwarunkowana jest wysokością wydmy przedniej, gdy pozostałe czynniki tj. występowanie nebek, aktywny klif, mała szerokość plaży, sztormowy zalew falowy nie modyfikują przepływu strumienia powietrza dostarczającego materiał z obszaru źródłowego (plaży) do rampy eolicznej oraz nie wpływają na natężenie transportu eolicznego; 2) o funkcjonowaniu rampy eolicznej (bilansie osadów) decyduje przede wszystkim kierunek natarcia wiatru w stosunku do linii brzegowej, który wpływa na długość drogi nasycania strumienia powietrza w obszarze źródłowym (plaży) oraz przyspieszenie/ spowolnienie strumienia w obrębie rampy eolicznej. Na dynamikę powierzchni rampy wpływa również energia wiatru oraz wielkość i morfologia wydmy przedniej. Erozja rampy eolicznej (ujemny bilans osadów) występuje w okresach jesienno-zimowych o dużej energii wiatru i słabej dostępności obszarów źródłowych związanych z dużą wilgotnością materiału (zalew falowy podczas zdarzeń sztormowych, duża częstotliwość opadów atmosferycznych). Depozycja w obrębie rampy eolicznej następuje w okresach wiosenno-letnich, gdy materiał plażowy charakteryzuje się dużą dostępnością dla transportu eolicznego. W tym okresie przypowierzchniowy strumień powietrza o kierunkach odmorskich ulega nasyceniu w obrębie plaży, a jego spowolnienie przed wydmą przednią skutkuje depozycją w obrębie rampy eolicznej. Wyniki badań terenowych pozwoliły również na stwierdzenie, iż funkcjonowanie rampy eolicznej (bilans osadów) jest bardzo zróżnicowane, zarówno w skali krótko – jak i długo okresowej, co wynika z dużej zmienności uwarunkowań hydrometeorologicznych w obszarze.