Wizerunki kobiet samotnych. Warianty Elizy Orzeszkowej i Józefy Kisielnickiej

Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie wybranych wizerunków samotnych kobiet z prozy autorek przełomu XIX i XX wieku. Materiał badawczy obejmuje powieści: ,,Marta Elizy Orzeszkowej i ,,Nina Józefy Kisielnickiej. Rozprawa ta łączy różne metody badawcze. Są to: close reading, kulturowa historia literatury oraz założenia poetyki doświadczenia. Spośród nich dominującą stanowi pierwsza z nich, czyli uważne czytanie. Analizę rozpoczyna rozdział poświęcony kobietom-pisarkom, których biografie noszą znamiona doświadczania samotności i w znaczący sposób kształtują sposób ujmowania tego tematu. Kolejny rozdział wysuwa na pierwszy plan samotność wynikającą z nierówności płciowych w obszarach takich jak: edukacja, praca, macierzyństwo i relacje społeczne. Trzecia część pracy to badania skupione na aspekcie formalnym tekstów. Pokazują one, w jaki sposób konstrukcja świata powieściowego i konkretne zabiegi związane ze stylem i specyfiką gatunkową tekstów eksponują kwestię samotności. Pracę wieńczy próba odpowiedzi na pytanie o to, jak wygląda przedstawienie problemu u obu autorek, w czym ujęcia są podobne, a co je różni.

This thesis presents depictions of chosen lonely women at the turn of the 19th and 20th centuries. The research material includes the novels Marta by Eliza Orzeszkowa and Nina by Józefa Kisielnicka. The study combines various exploratory techniques, such as close reading, cultural history of literature, and the poetics of experience. Among these, the most relevant is close reading. The analysis begins with a chapter dedicated to female writers whose biographies show signs of experiencing solitude and strongly influence the way solitude is expressed in their works. The following chapter focuses mainly on solitude that originates from sexual inequalities in fields such as education, occupation, maternity, and social relations. The third part of the study examines the formal aspects of the texts. It demonstrates how both the construction of the novels' universes and particular literary techniques related to style and genre-specific characteristics express the essence of isolation. The research concludes with an attempt to answer how the topic of solitude is presented in the works of each author and to identify similarities and differences between them.