Nie-ludzcy aktorzy miejskiej transformacji. Projekty artystyczne a przemiany przestrzeni miejskiej Warszawy w pierwszej dekadzie XXI wieku

Rozprawa doktorska Nie-ludzcy aktorzy miejskiej transformacji. Projekty artystyczne a przemiany przestrzeni miejskiej Warszawy w pierwszej dekadzie XXI wieku ukazuje specyfikę opisywanego momentu przemian Warszawy, w którym tworzyła się nowa wizja rozwoju miasta. Na przełomie lat 90-tych i 2000 ścierały się dwie sprzeczne tendencje: swobodne zarastanie przestrzeni miejskiej przez nowe obiekty związane z pojawianiem się nowych podmiotów gospodarczych (barów szybkiej obsługi, nośników reklamowych) oraz jednoczesne dążenie do sterylizacji miejsc publicznych. Sztuka w przestrzeni publicznej oferowała nowych typ miejskości opartej wizji zrównoważonego rozwoju oraz demokratyzacji dostępu do miasta. Tworzyła tymczasowe alternatywne światy i podważała istniejące wizje rozwoju miast. Proponując nowe konfiguracje społeczne, wprowadzała w pole widzenia osoby oraz tematy nieobecne w narracji głównego nurtu. Sukces projektów opierał się zarówno na sile nowych opowieści, jak i umiejętności wchodzenia w interakcje z innymi aktorami, czyli zawierania sojuszy bazujących na materialności i codziennych praktykach społecznych. Przedmiotem analizy są wybrane projekty w przestrzeni publicznej, które pojawiły się w okresie 2000-2010. Przedmiotem analizy są następujące projekty: Bródno 2000 (2000), Guma (2008/2009) oraz Park Rzeźby (2009-) Pawła Althamera. Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich (2002) oraz Dotleniacz (2007) Joanny Rajkowskiej. Finisaż Stadionu X-lecia (2006–2008) oraz Mieszkania X (2010), których kuratorką była Joanna Warsza. Konferencja Otwieranie przestrzeni. Lokalizowanie sztuki publicznej (2007) zespołu kuratorskiego: Zuzanna Fogtt i Kuba Szredera. Oraz warszawska odsłona projektu KNOT (2010) (zespół kuratorski: Markus Bader, Oliver Baurhenn, Kuba Szreder, Raluca Voinea). Wybrane projekty są analizowane jako nie-ludzcy aktorzy miejskiej transformacji, odgrywający istotną rolę w tworzeniu tymczasowych miejskich asamblaży, pozwalających doświadczyć innego rodzaju miejskości niż dominująca. Analiza oparta jest na podejściu proponowanym przez teorię aktora-sieci która zakłada aktywną rolę odgrywaną przez przedmioty w tworzeniu się relacji społecznych. Zgodnie z założeniami teorii aktora-sieci przedmioty są nie-ludzkimi aktorami, którzy w aktywny sposób biorą udział w negocjowaniu ostatecznego kształtu relacji społecznych.

Doctoral dissertation Non-human actors of urban transformation. Artistic projects and changes in the urban space of Warsaw in the first decade of the 21st century, shows the specificity of the described moment of Warsaw's transformation, when a new vision of the city's development was being created. At the turn of the 1990s and 2000, two contradictory tendencies clashed: the free overgrowth of urban space by new facilities associated with the emergence of new economic entities (fast food bars, advertising media) and the simultaneous striving to sterilize public places. Art in public space offered new types of urbanity based on a vision of sustainable development and democratization of access to the city. It created temporary alternative worlds and undermined existing visions of urban development. By proposing new social configurations, she introduced people and topics absent from the mainstream narrative into the field of view. The success of the projects was based on both the power of new stories and the ability to interact with other actors, i.e. making alliances based on materiality and everyday social practices. The subject of the analysis are selected projects in public space that appeared in the period 2000-2010. The subject of the analysis are the following projects: Bródno 2000 (2000), Rubber (2008/2009) and Sculpture Park (2009-) by Paweł Althamer. Greetings from Jerusalem Avenue (2002) and Oxygenator (2007) by Joanna Rajkowska. Finissage of the Stadium X (2006–2008) and X-Apartments (2010), curated by Joanna Warsza. Sphere Opening. Localization of Public Sphere (2007) curatorial team: Zuzanna Fogtt and Kuba Szreder. And the Warsaw edition of The KNOT (2010) (curatorial team: Markus Bader, Oliver Baurhenn, Kuba Szreder, Raluca Voinea). Selected projects are analyzed as non-human actors of urban transformation, playing an important role in creating temporary urban assemblages, allowing to experience a different kind of urbanity than the dominant one. The analysis is based on the approach proposed by the Actor-Network Theory, which assumes the active role played by objects in the formation of social relations. According to the assumptions of the Actor-Network Theory, objects are non-human actors who actively participate in negotiating the final shape of social relations.