Odstraszanie w polityce NATO po zakończeniu zimnej wojny

Rozprawa „Odstraszanie w polityce NATO po zakończeniu zimnej wojny” jest poświęcona strategii i polityce zmniejszania ryzyka agresji militarnej, którą Sojusz Północnoatlantycki realizował po rozpadzie ZSRR. Celem pracy jest zbadanie głównych obszarów polityki bezpieczeństwa, które mają istotny wpływ na odstraszanie różnych form agresji i zagrożeń przez NATO. Obszarem badań jest polityka NATO i jego głównych państw członkowskich, które mają największy wpływ na wiarygodność odstraszania. W oparciu o teorię odstraszania autor wyznaczył pięć poziomów analizy. Pierwszy koncentruje na strategii. Drugi na komunikowaniu interesów przez utrzymywanie dialogu z Rosją, która także po zakończeniu zimnej wojny traktuje NATO jako zagrożenie. Trzeci dotyczy głównie zdolności militarnych Sojuszu, rozwijanych także przy współpracy z Unią Europejską i poprzedzającymi ją organizacjami. Czwarty odnosi się do gotowości i woli do użycia tego potencjału, demonstrowanych np. w czasie ćwiczeń wojskowych czy operacji reagowania kryzysowego. Natomiast piąty obejmuje polityczną spójność Sojuszu, od której uzależniona jest jego zdolność do prowadzenia efektywnej polityki skierowanej na osiągnięcie wspólnych celów. Chociaż praca koncentruje się na okresie po rozpadzie ZSRR, autor dokonał także analizy strategii i polityki NATO w czasie zimnej wojny, aby wskazać szanse i zagrożenia związane z polityką odstraszania w nowej sytuacji strategicznej. Osobny rozdział został także poświęcony Polsce, która po rozszerzeniu NATO może wnosić istotny wkład w politykę odstraszania Rosji. Autor dowodzi, że w czasie zimnej wojny percepcję zagrożeń NATO kształtowała przede wszystkim groźba ataku przez zaskoczenie i przewaga militarna ZSRR w Europie. Po rozpadzie Związku Sowieckiego groźba takiego ataku praktycznie zniknęła, co wpłynęło na radykalną zmianę strategii Sojuszu. NATO zrezygnowało z utrzymywania wielonarodowych sił przy swoich granicach i obniżyło znaczenie broni nuklearnej w polityce odstraszania. Aby utrzymać polityczną spójność musiało dostosować się do nowych zagrożeń i zwiększyć zdolność do prowadzenia misji reagowania kryzysowego. Podjęło też próbę budowy systemu bezpieczeństwa euroatlantyckiego opartego na współpracy Zachodu z Rosją. Aneksja Krymu przez Rosję w 2014 r. oraz stosowanie przez nią groźby użycia siły wobec państw członkowskich NATO wymusiło zmianę w polityce Sojuszu. Podobnie jak w czasie zimnej wojny NATO zaczęło tworzyć mechanizmy odstraszania oparte na groźbie wymuszenia automatycznej reakcji na agresję. Sojusz nie zdecydował się jednak na całkowitą zmianę strategii. Przy granicy z Rosją rozmieszczał tylko niewielkie siły i sygnalizował, że jest gotowy powrócić do współpracy z Rosją, jeśli zmieni ona swoją politykę. W takiej sytuacji wiarygodność odstraszania musiała się opierać na zdolności do przerzutu dodatkowych sił w sytuacji konfliktu, co wiązało się z poważnymi wyzwaniami natury politycznej, militarnej i technologicznej. Warunkiem takiej adaptacji było równoczesne zwiększanie zdolności do reagowania na inne zagrożenia, np. terroryzm, które dla części państw były istotniejsze niż groźba rosyjskiej agresji. Autor wykazał też, że istotne znaczenie dla wiarygodności odstraszania ma polityka bezpieczeństwa Unii Europejskiej, pod warunkiem, że uzupełnienia działania NATO, a nie jest traktowana jako alternatywa dla Sojuszu.

The dissertation "Deterrence in NATO’s Policy after the End of the Cold War" is devoted to strategy and policy of reducing the risk of military threats, which was pursued by the North Atlantic Treaty Organization after the collapse of the USSR. The aim of the study is to examine the main areas of security and defence policy, which have a significant impact on deterring various forms of aggression by NATO. The area of research comprises the policy of NATO and its main members, which have the greatest impact on the credibility of deterrence. Based on the deterrence theory, the Author has conceptualized five levels of analysis. The first focuses on the strategy. The second refers to the way it communicates its interests mainly to Russia, which has perceived NATO as a threat even after the end of the Cold War. The third concerns the Alliance's military capabilities, developed also in cooperation with the European Union. The fourth refers to the readiness to use this potential, demonstrated e.g. during military exercises or crisis response operations. The fifth includes the political cohesion of the Alliance, which is a precondition of an effective policy aimed at achieving common goals. Although the analysis focuses on the period after the collapse of the USSR, the Author also analyzed NATO's strategy and policy during the Cold War to indicate the opportunities and threats associated with the policy of deterrence. A separate chapter has also been devoted to Poland, which can make a significant contribution to the policy of deterring Russia. The author argues that during the Cold War, the threat perception in NATO was influenced mainly by the risk of a Soviet surprise attack and military advantage it maintained over the Alliance in Europe. After the collapse of the Soviet Union, the threat of such an attack virtually disappeared, which led to a radical change in NATO’s strategy. The allies did not have to rely on multinational forces placed on the possible routes of attack and lowered the importance of nuclear weapons in their deterrence policy. NATO adapted it’s potential to new threats and increased its ability to conduct crisis response missions. It also attempted to build a Euro-Atlantic security system based on cooperation between the West and Russia. The annexation of Crimea by Russia in 2014 and increased risk of conflict with NATO, forced a change in the Alliance's policy. NATO began to re-establish deterrence mechanisms based on the threat of automatic response to aggression. However, the Alliance has not decided to change its strategy completely. It deployed only small forces close to Russia’s borders, sending a strategic signal that it was ready to return to cooperation with Moscow, should it change its aggressive policy. In this situation, the credibility of deterrence had to be based on the ability to reinforce allies with additional forces during a conflict. This, however, presented a number of serious political, military and technological challenges. The Author claims that NATO’s ability to overcome those challenges will depend on its political cohesion, which will require active policy in combating terrorism and stabilizing southern neighborhood. The Author also proves that the security policy of the European Union is of great importance for the credibility of deterrence, provided that it complements NATO's missions and is not treated as an alternative to the Alliance.