Ubezpieczeniowe metody zabezpieczenia roszczeń pacjentów

Rozprawa doktorska prezentuje zagadnienia związane z zabezpieczeniem roszczeń pacjentów za pomocą ubezpieczeń. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów oraz wstępu i wniosków. Podstawową metodą badawczą jest metoda formalno-dogmatyczna. Ponadto w ograniczonym zakresie wykorzystana została także metoda porównawczoprawna oraz metoda empiryczna. Teza główna rozprawy głosi, że możliwe jest stworzenie kompleksowego systemu zabezpieczenia roszczeń pacjentów, który obejmował będzie większość szkód jakich pacjent doznać może w procesie leczenia. Zgodnie z drugą tezą w systemie prawnym takim jak polski ubezpieczeniowe metody zabezpieczenia pacjentów powinny mieć charakter dominujący. Trzecia teza głosi, że zapewnienie pełnej ochrony pacjenta wymaga jednoczesnego stosowania przez państwo kilku metod zabezpieczenia roszczeń pacjentów. Rozdział pierwszy rozprawy obejmuje zagadnienia związane z administracyjnoprawnym kształtem rynku ochrony zdrowia. Na wstępie zdefiniowano pojęcia kluczowe: pacjenta, świadczeń zdrowotnych i działalności leczniczej. Druga część rozdziału zawiera przedstawienie głównych podmiotów działających na tym rynku, a trzecia koncentruje się na ukazaniu relacji jakimi powiązane są poszczególne podmioty rynku ochrony zdrowia. Rozdział drugi poświęcony jest specyfice roszczeń pacjentów. Na jego wstępie autorka dokonuje analizy trendu w zakresie roszczeń zgłaszanych przez pacjentów z tytułu zaistnienia szkody w związku z leczeniem. Następnie przedstawia rodzaje świadczeń jakie może uzyskać pacjent, jak też osoby pośrednio poszkodowane w sytuacji śmierci pacjenta. Przedmiotem analizy są świadczenia mające podstawę prawną w kodeksie cywilnym, jak również w innych aktach prawnych. Przedstawia również wybrane przypadki szkód medycznych powodujących roszczenie pacjenta. Rozdział trzeci ma charakter prawnoporównawczy. Autorka bada jakie role w kontekście zabezpieczenia roszczeń pacjentów może pełnić państwo i wskazuje na trzy możliwości: przejęcie przez państwo odpowiedzialności za szkody związane z leczeniem (zwłaszcza model nowozelandzki), odpowiedzialność państwa za wybrane rodzaje tych szkód (francuski ONIAM brytyjskie ii amerykańskie rozwiązania związane z obowiązkowymi szczepieniami, art. 4172 KC), oraz stworzenie systemu ubezpieczeń obowiązkowych z jednoczesnym powiązaniem działalności leczniczej z obowiązkiem ubezpieczenia (przykład Polski) Rozdział czwarty przedstawia pogłębioną charakterystykę podstawowej ubezpieczeniowej metody zabezpieczenia roszczeń pacjentów w Polsce: obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Doktorantka omawia jego zakres podmiotowy) oraz szeroko opisuje zakres przedmiotowy. W dalszej części rozdziału omówiono aspekt czasowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz aspekt terytorialny. Rozdział piąty koncentruje się na drugiej z ubezpieczeniowych metod, którą autorka nazywa ubezpieczeniem opartym na wystąpieniu zdarzenia niepożądanego. W rozdziale podjęto się zarówno analizy regulacji polskiej (ubezpieczenie na rzecz pacjentów z tytułu zdarzeń medycznych), która w ostatnich latach ulegała dynamicznym zmianom, jak również analizy regulacji szwedzkiej (Patientskadelag), która stanowiła wzór dla przepisów polskich. W podsumowaniu autorka weryfikuje trzy tezy, które postawione zostały we wstępie rozprawy. Przede wszystkim uznaje, że możliwe jest stworzenie kompleksowego modelu zabezpieczenia roszczeń pacjentów i prezentuje koncepcję takiego modelu. System ten zdaniem doktorantki powinien mieć charakter wielofilarowy i opierać się przede wszystkim na metodzie ubezpieczeniowej. Pierwszym filarem pożądanego systemu byłoby ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, drugim: szczególnego rodzaju ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków. W ramach trzeciego filaru system uzupełniałaby bezpośrednia odpowiedzialność państwa za szczególne rodzaje szkód związanych z leczeniem. Implementacja takiej koncepcji zabezpieczenia roszczeń pacjentów do polskiego porządku prawnego wymaga zmian zarówno w przepisach dotyczących samych ubezpieczeń, jak również w przepisach o charakterze generalnym. Jednak obserwacja orzecznictwa oraz wypowiedzi doktryny skłania autorkę do przyjęcia twierdzenia, że oparcie systemu zabezpieczenia roszczeń pacjentów na jednej metodzie nie jest rozwiązaniem pożądanym i wymaga zmiany.

The doctoral dissertation presents the possible usage of insurance methods to secure the patients claims. The dissertation consists of five chapters, introduction and conclusions. Basic research method is formal-dogmatic method. Moreover, in a limited scope, comparative and empirical methods are used. The main research postulate of the dissertation is the possibility to create complex security system of patients’ claims covering the majority of damages which can be incurred by patients during treatment. According to the second research postulate, in the Polish legal system, the insurance methods of patients claims security should be dominant. In accordance with the third postulate, full protection of the patient claims demands simultaneous application of more than one method. The first chapter includes issues connected with the administrative and legal nature/form of healthcare market. At the beginning the following key terms have been defined: patient, health benefits and medical activity. The second part of the chapter presents the main types of entities acting on the healthcare market and the third part is devoted to relations established between them. The second chapter is dedicated to specificity the nature of patients claims. As a preliminary remark the author analyses the trend in the scope of claims brought by patients for the damage caused in relation to the treatment. Subsequently, there are presented types of benefits which can be obtained by patients or related persons in case of patient’s death. Issues to be analysed are the benefits resulting from civil code, as well as from other legal acts. Furthermore, the chapter indicates selected examples of medical damages causing patients claims. The third chapter is of a comparative nature. The author investigates the possible roles of the state within the security system of patients claims. As a result, three possibilities are indicated: the state takes over the responsibility for damages related to the treatment (in particular New Zealand model), the state is liable for particular types these damages (French ONIAM, British and American regulations connected with obligatory vaccines, article 4172 of Polish civil code) and creating the system of obligatory insurance for medical activity (Polish example). The fourth chapter focuses on comprehensive characteristic of basic insurance method used to secure patients claims in Poland: obligatory third party liability insurance for medical entities. The author presents subjective and objective scope of this insurance. Also the issues regarding temporal and territorial scope of the abovementioned insurance have been analysed in details. The fifth chapter is dedicated to the second insurance method defined as insurance based on unwanted event. The author analyses Polish regulation (medical events insurance) which has been dynamically changing over last years, as well as Swedish regulation representing a model for the Polish one. In conclusion three research postulates formulated in the introduction are verified. First of all, the author supports that it is possible to create a complex security system of patients claims and presents a concept of such model afterwards. Such system should consist of three pillars and should be based mainly on the insurance method. The first pillar of the postulated system would be third party liability insurance, the second one – a specific accident insurance. The third pillar would complement the system with a direct liability of the state for particular types of medical damages. Implementation of such concept into the Polish jurisdiction requires changes in insurance law, as well as in general provisions of law. Nevertheless, the observation of jurisprudence and doctrine convinces that patients claims security system based solely on one method should be deemed incorrect and need further changes.