"Prosta mowa” w tekstach o charakterze kaznodziejskim w XVIII wieku (na podstawie wydań Ziarna Słowa Bożego w drukarniach bazyliańskich)

Celem artykułu jest pokazanie trendów (oraz wyjaśnienie ich przyczyn) w użyciu prostej mowy – języka rusińskiego w tekstach homiletycznych, publikowanych w bazyliańskich drukarniach w XVIII wieku. Analiza opiera się na dwóch wydaniach "Ziaren Bożego słowa" – z 1772 i 1781 roku. W pierwszym wydaniu tekstu można dostrzec liczne cechy prostej mowy, podczas gdy kolejne wydanie dąży do redagowania tekstu w formie zgodnej ze standardem staro-cerkiewnosłowiańskim. Próby te (korekty tekstu religijnego) nie miały wpływu na rozwój języka rusińskiego, ale ukazują tendencje rozwoju kultury białoruskiej i ukraińskiej. Obserwowana tendencja w edycji tekstów nie miała na celu "rusyfikacji". Należy ją postrzegać jako próbę poszukiwania własnej tradycji kulturowej – różnej od wschodniej (zbliżonej do rytów łacińskich) oraz zachodniej – języka cerkiewnosłowiańskiego.

The purpose of the article is to show trends (and explanation of their causes) in the use of the prosta mova – Ruthenian language in the homiletic texts, published in Basilian typhographies in the eighteenth century. The analysis is based on two editions of Grains of God’s word – from the 1772 and 1781. While in the first edition of the text numerous features of the prosta mova can be seen, the next issue tends to edit the text in a form compliant with the standard of the Old Church Slavonic language. These attempts (to correct the religious text) did not affect the development of Ruthenian language, but show tendencies of development of the Belarusian and Ukrainian culture. The tendency observed in the edition of texts was not supposed to be an act of "Russification". It must be perceived as an attempt of search for their own cultural tradition – different from the East (closing to the Latin rites) and Western - Church Slavonic language.