Panegiryk, panegiryzm i panegiryczność w łacińskiej twórczości Szymona Starowolskiego

Głównym celem pracy jest przedstawienie łacińskich dzieł Szymona Starowolskiego (1588-1656) poprzez usytuowanie ich w kontekście pojęć takich jak „panegiryk”, „panegiryzm” i „panegiryczność”. Spośród ok. 70 utworów napisanych przez tego autora po polsku i łacinie ponad połowa zawiera elementy panegiryzmu. Panegiryk pojmowany jest tutaj w zależności od analizowanego tekstu jako konkretny gatunek (np. „Panegyricus Vladislao IV”) lub też quasi-gatunek (w odniesieniu do „Laudatio almae Academiae Cracoviensis”). W twórczości Starowolskiego istnieje również grupa utworów zawierających wyraźne wyznaczniki rodzaju popisowego, a przy tym niemogących być nazwanymi panegirykami w ścisłym znaczeniu tego słowa (np. „Sarmatiae bellatores”). Z tego więc względu w pracy mowa jest o panegiryzmie oraz panegiryczności. Pod pojęciem panegiryzmu rozumiane jest dążenie twórcy do możliwie jak najpełniejszego przedstawienia wszelkich rzeczywistych i potencjalnych cech pozytywnych przy jednoczesnym pominięciu ewentualnych wad chwalonej postaci lub przedmiotu. Kluczową rolę w twórczości o charakterze panegirycznym odgrywa interpretacja. Autor panegiryku podejmuje się wartościowania chwalonej osoby lub pojęcia, natomiast odbiorcy tekstu uznają dany utwór za realizujący funkcję panegiryczną. W tym drugim wypadku mówić można o panegiryczności rozumianej jako kwestia poetyki odbioru danego dzieła i kategoria estetyczna wynikająca z panegiryzmu jako funkcji danej wypowiedzi. Praca składa się z dziesięciu rozdziałów, w których omawiana jest m.in. recepcja twórczości Starowolskiego, charakterystyce poddawane są pisane przez niego biografie pochwalne, przedstawiane jest zagadnienie niezrealizowanego wydania korpusu tekstów tego autora pod nazwą „Polonia illustrata” oraz ukazywana jest obecność panegiryzmu w dziełach, które prymarnie realizują funkcję inną niż panegiryczna.

The aim of the thesis “Panegyric, Panegyrism, and Panegyricity in the Latin Literary Output of Simon Starowolski” is to scrutinize the Latin works of Simon Starowolski (1588-1656), belonging mainly to the epideictic genre, in the context of terms: “panegyric”, “panegyrism”, and “panegyricity”. Simon Starowolski was the author of numerous writings, both in Polish and Latin. This writer represented humanistic movement in the seventeenth century. More than half of all his works have eulogistic character or at least some elements of epideictical status. The dissertation is divided into ten main parts, including appendix. The latter are the reproductions of some Starovolsciana kept at the Museum Plantin-Moretus in Antwerp.