Autonomia woli i granice wolności decyzyjnej w kontekście oświadczeń pro futuro.

Na skutek postępujących przemian technologicznych, medycznych i społecznych prawo medyczne stawiane jest przed nowymi wyzwaniami wymagającymi precyzyjnych regulacji. Coraz bardziej odchodzi się od paternalistycznego modelu opieki lekarskiej na rzecz szerszego poszanowania autonomii pacjenta, który ma prawo decydować o podjęciu wobec niego leczenia. Współczesne regulacje prawne umożliwiają kompetentnym pacjentom swobodę wyboru w kwestii zgody na proponowane przez lekarzy procedury medyczne. Odpowiednio poinformowany pacjent może odmówić zgody na leczenie, a taka decyzja jest wiążąca dla lekarzy. Podjęcie leczenia, mimo że zgodne z etyką zawodu lekarza, w przypadku sprzeciwu chorego stanowić będzie przestępstwo, jako że podstawową okolicznością legalizującą działanie lekarskie jest rozeznana zgoda pacjenta. Kwestią o szczególnym znaczeniu jest natomiast to, czy wcześniej sporządzone oświadczenie pacjenta, w którym określa on swoje preferencje odnośnie przyszłych, potencjalnych czynności medycznych, a także wyraża zgodę (lub jej brak) wobec ich zastosowania, ma taką samą moc wiążącą, jak zgoda wyrażona w momencie rzeczywistego zaistnienia przesłanek do podjęcia leczenia. Problem ten od lat budzi kontrowersje prawne i etyczne. Systemy prawne na całym świecie odmiennie podchodzą do kwestii dyrektyw na przyszłość, czyli oświadczeń pacjenta dotyczących jego leczenia na wypadek utraty przytomności. W Polsce brakuje regulacji prawnej tej kwestii, co istotnie utrudnia funkcjonowanie instytucji deklaracji antycypowanych w praktyce. Dyskusje w piśmiennictwie koncentrują się na poszanowaniu woli i autonomii pacjenta oraz na negatywnych skutkach braku odpowiedniego ustawodawstwa, a autorzy podejmują próby znalezienia konstruktywnych rozwiązań de lege lata. Niniejsza praca magisterska ma na celu dogłębną analizę problematyki oświadczeń woli pro futuro z perspektywy obowiązujących przepisów prawnych, orzecznictwa i doktryny. Aspiruje do przedstawienia kompleksowego obrazu oświadczeń pro futuro, zwracając szczególną uwagę na ich rodzaje, zakres prawnie dopuszczalny, procedury składania takich oświadczeń oraz ich skuteczność w świetle aktualnych przepisów oraz w perspektywie prawnoporównawczej. Praca będzie również próbą wypracowania propozycji de lege ferenda uregulowania przedmiotowej materii w polskim porządku prawnym oraz odpowiedzi na pytanie o granice autonomii pacjenta, z uwzględnieniem zarówno prawa krajowego, jak i międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka.