Księga jako medium transkulturowe w postapokaliptycznych przekazach literackich i filmowych przełomu XX i XXI wieku

Głównym celem powstania niniejszej rozprawy doktorskiej jest analiza motywu Księgi jako medium transkulturowego. Zakładam, iż ów motyw w literackich i filmowych dystopiach o charakterze postapokaliptycznym wyraża kompleks omnipotencji człowieka. Wychodzę z założenia, iż dążenie istoty ludzkiej ku wszechwiedzy jest energią rozwoju kultur i cechą charakteryzującą gatunek homo sapiens. W celu potwierdzenia powyższych założeń przeprowadziłam analizę tematu w czterech rozdziałach. W pierwszym rozdziale, pod tytułem: Człowiek w świecie nie-antropocentrycznym (posthumanizm, transhumanizm, humanistyka nie-antropocentryczna, humanistyka afirmatywna) omawiam pozycję człowieka w świecie nie-antropocentrycznym. Analizę tego zagadnienia rozpoczynam od próby ustalenia rozumienia pojęć „utopia”, „utopia negatywna”, „antyutopia” i „dystopia”. W tym celu przywołuję refleksje Fredericka Jamesona oraz Franca Kermoda . Następnie przedstawiam różne sposoby rozumienia kategorii „człowieczeństwa” w ujęciu antropologii kultury i nowej humanistyki. W celu zobrazowania zmian w granicach pojmowania tego co ludzkie przywołuję rozważania antyhumanistów, posthumanistów i transhumanistów, których argumenty i sposoby ujmowania tematu człowieka i kultury współtworzą współczesną dyskusję na temat roli humanistyki w debacie na temat kondycji człowieka współczesnego i zmian jakie zaszły w języku naukowym. Następnie przedstawiam tendencję w kulturze Zachodu do opisywania człowieka i człowieczeństwa za pomocą rzeczy, które człowiek wytwarza, którymi się otacza i których używa. Zwrot ku rzeczom w humanistyce tworzy nowy paradygmat – antropologii rzeczy. Jest to ważna zmiana w nauce, polegająca na upodmiotowieniu sfery rzeczywistości, która do tej pory w nauce była traktowana przedmiotowo. Innym interesującym zjawiskiem jakie przywołuję, aby nakreślić genezę wyobrażeń postapokaliptycznych jest debata o roli organizmów transgenicznych w zmianie rozumienia człowieczeństwa. W kontekście biopolityki i biowładzy piszę o ekologii i ekokrytyce jako ważnych głosach budujących „nową humanistykę”. Przedstawiam także rolę jaką odegrała myśl ekologiczna i modernistyczna w ukształtowaniu afirmatywnego ujęcia tematu człowieka i człowieczeństwa w humanistyce i sposobie myślenia przedstawicieli kultur Zachodu. W drugim rozdziale prezentuję imaginarium Księgi, czyli subiektywny zbiór kulturowych wyobrażeń opisywanego motywu. W tym rozdziale określam zakres rozumienia pojęcia „Księga” w niniejszej rozprawie oraz różne sposoby jej pojmowania i wyobrażeń na tle historii kultur. Punktem wyjścia jest próba opisania zjawiska kompleksu omnipotencji, który w mojej opinii jest czynnikiem kulturotwórczym i wpływa na powstanie licznych książkowych wyobrażeń świata i człowieka. Ów kompleks to efekt myślenia utopijnego, kształtującego sposoby przedstawiania wyobrażeń Księgi. Tezą, która staram się udowodnić w tym rozdziale, jest założenie, iż dążenie istoty ludzkiej ku wszechwiedzy jest energią rozwoju kultur i cechą charakteryzującą gatunek homo sapiens, który to wpływa na powstanie różnorodnych rodzajów wyobrażeń Księgi. W dalszej części rozprawy prezentuję rodzaje wyobrażeń Księgi, oparte na typologii Ernsta Curtiusa i uzupełnione o własne wnioski na temat wyobrażeń Księgi, jakie dostrzegam w kulturach Zachodu i postapokaliptycznej twórczości literackiej i filmowej czasów przełomu wieków XX i XXI. Myśli o Księdze zostają wsparte rozważaniami na jej temat autorstwa Michela Foucault, który zwraca uwagę, iż motyw książkowy jest starym motywem kulturowym kształtującym sposób postrzegania świata zwany „czytaniem świata”. W kolejnych podrozdziałach przedstawiam sposoby reprezentacji Księgi w formie: ksiąg boskich, świętych, magicznych i kultowych. Potem przechodzę do kategorii Księgi Natury, będącej przejawem zeświecczenia religijnych wyobrażeń na temat Księgi. W dalszych rozważaniach na temat Księgi omawiam motyw liber mundi w znaczeniu świeckiego wyobrażenia całościowego kompendium wiedzy o świecie, które z założenia zbliża człowieka ku wszechwiedzy. Motyw „biblioteki świata” reprezentowany w życiu kulturowym przez biblioteki, encyklopedie i kodeksy jest jedną z form myślenia o Księdze za pomocą jej reprezentacji pod postaciami Księgi Rozumu i Księgi Świata. Następnie przywołuję kulturową analogię w wyobrażeniach człowieka i Księgi. W wyniku zespolenia tych dwóch kategorii powstało kolejne wyobrażenie Księgi, nazywane „żywą Księgą”. Jest ono połączeniem sfery biologicznej z mediami słowa i pisma, wspólnie tworzącymi rodzaj Księgi ożywionej za pomocą człowieka, świata, przyrody, bądź kosmosu. Kolejny podrozdział opisuje współczesne wizje Księgi. Prezentuję w nim wyobrażenia Wszechświata przedstawiane w kulturze za pomocą pojęć przynależnych Księdze, takich jak: Biblioteka Babel, galaktyka Gutenberga, czy Jedyna Księga. Podsumowaniem rozważań teoretycznych o Księdze jest próba odpowiedzi na pytanie: czym jest Księga? i jak jest rozumiana przeze mnie w niniejszej rozprawie. Konkluzja przedstawiona w zakończeniu drugiego podrozdziału przedstawia Księgę jako kumulatywny sposób „czytania świata” charakterystyczny dla poszczególnych tradycji kulturowych. W perspektywie globalnej Księga jest pojęciem o podobnym charakterze jak kultura. Występuje jako element stały wyobrażeń o świecie tam, gdzie człowiek stara się go zrozumieć i odczuć, czyli „odczytać świat”. Trzeci rozdział prezentuje rozumienie pojęcia Księga jako medium transkulturowego. W celu określenia rozumienia związku Księgi i transkulturowości stosuję pojęcie „wspólnot tekstowych” na określenie zjawiska o charakterze kreującym wspólne wyobrażenia na temat miejsca i roli Księgi w kulturach. Trudno wyznaczyć granice występowania owego motywu, gdyż nie jest on tylko wyobrażeniem reprezentowanym przez książkę, zbiór stron w okładce, lecz przyjmuje różnorodne formy  od map, przez układ gwiazd po ciało człowieka. W twórczości minionego wieku XX zauważyć można nowy motyw Księgi, oparty na metaforze płynności kultury Zachodu, nazwany „Księgą otwartą”. Połączenie sprzeczności różnorodnych wizji kultur i wizji człowieczeństwa w motywie „Księgi otwartej” w twórczości postapokaliptycznej dla wielu jej odbiorców przekonująco wyraża stan duchowości Zachodu. W celu analizy tematu rozprawy zwracam uwagę, iż motyw Księgi obecny w literaturze i w filmach wykreowanych na wizjach świata „po końcu” staje się łącznikiem między minionym światem a nowym, kreowanym w wyobraźni uczestników kultury postapokaliptycznej jako swego rodzaju negatyw kultury Zachodu. Przywołuję również motyw degradacji znaczenia „tekstualności” i „czytania” tekstów kultury w obszarze Zachodu wedle klucza tradycji, co nie oznacza odejścia od metaforyki Księgi. W celu udowodnienia tej tezy odwołuję się, między innymi, do opinii Petera Sloterdijka i zjawiska bibliocaustu. W dalszej części rozważań zwracam uwagę na transmedialne i transgatunkowe własności motywu Księgi, które wedle mojej opinii determinują również możliwości zastosowania metaforyki książkowej do wyrażania wizji komunikacji wykraczającej poza obszar ludzki. Księga ujęta jako pojęcie-wehikuł w znaczeniu transmedialnym, umożliwia eksplikację poziomów porozumienia między człowiekiem a Innymi, czyli robotami, androidami, mutantami, sztuczną inteligencją, roślinami i zwierzętami. Ekologiczny nurt kultur Zachodu sprawia, iż za jego pomocą w nowej humanistyce dokonuje się zjednoczenie myślenia o naturze i o kulturze. Na Zachodzie sferą, gdzie ulokowane zostały nadzieje na odnalezienie praw o charakterze rudymentarnym jest sfera ekologii. W rozwoju ekokrytyki można zauważyć wpływ myślenia o przyrodzie jako zjawisku obejmującym swoją metaforyką znaczeń obszar badań kosmicznych. Konstruowanie wyobrażeń kosmosu wyraża poszukiwanie źródeł ludzkiej tożsamości i nieograniczone możliwości kreacji imaginarium świata i wszechświata opartego na motywie Księgi otwartej. W ramach myślenia o Księdze jako medium pośredniczącym między różnymi tradycjami, kulturami i mediami można zauważyć, iż w wyniku połączenia tradycji religijnych i sekularnych powstała wizje „świeckiej apokalipsy”, w wyniku której można mówić o powstaniu zsekularyzowanego wyobrażenia świata „po końcu”. Czwarty, ostatni rozdział niniejszej rozprawy dotyczy imaginarium świata „po końcu”. Prezentuję w nim wnioski z wybranych do analizy literatury i filmów postapokaliptycznych, które powstały od latach dziewięćdziesiątych wieku XX do roku 2013. Wybrane do analizy teksty kultury obejmują subiektywny wybór literatury i filmów, w których motyw Księgi jest ważnym elementem budującym wyobrażenia światów postapokaliptycznych. W celu zarysowania podłoża intelektualnego i artystycznego wyobrażeń świata postapokaliptycznego na początku rozdziału przedstawiam literackie i filmowe źródła kultury postfinalnej podzielone na dwie części. Pierwsza prezentuje źródła tekstów religijnych, kształtujących wizje świata po katastrofie. Należą do nich Enum eliasz, Gathy, Księga Umarłych, Biblia hebrajska, Biblia, Koran, teksty kabalistyczne i apokryfy, Wedy, Sybilla-Michalda. Drugą grupą tekstów są teksty świeckie, powstałe w drugiej połowie wieku XX. Począwszy od Fausta i Frankensteina przez Wojnę światów Wellsa, My Zamiatina, Nowy wspaniały świat Huxleya i 451ᵒ Fahrenheita Brudbery’ego. W subiektywnym zestawieniu literatury kształtującej współczesną wyobraźnię postapokaliptyczną pojawia się także powieści: Czy androidy śnią o mechanicznych owcach?, Kantyczka dla Leibowitza, S.T.A.L.K.E.R. i Nauromancer. Listę świeckich źródeł zamykają Cząstki elementarne Michela Houellbecqa. Obie grupy tekstów kultury, religijne i pozareligijne, tworzą zsekularyzowane wyobrażenie Księgi, co w mojej opinii jest istotnym motywem wyobrażeń postapokaliptycznych współtworzących zjawisko świeckiej religijności. Następnie przechodzę do przedstawienia Tekstów Księgi, czyli literackich wizji postapokaliptycznego świata, które powstały na przełomie wieków XX i XXI i zawierających w swoich fabułach motyw Księgi. Analizę otwiera dylogia Olivii E. Butler Przypowieść o siewcy (1993) i Przypowieść o talentach (1998), w której przedstawiam Księgę w roli „słowa żywego”. Następnie przechodzę do analizy „Księgi gdzie wszystko jest powiedziane” jaką dostrzegam w Kysiu (2000) Tatiany Tołstoj. Do literackiego grona literatury postapokaliptycznej włączyłam także dwie książki Dmitra Glukhovskiego Metro 2033 i Metro 2034, w których odnalazłam Księgę Jedyną i Księgę Życia. Zestawienie zamyka trylogia Margaret Atwood: Oryks i Derkacz, Rok Potopu i MaddAddam, gdzie Księga występuje, między innymi, w formie Nienapisanej Księgi, Księgi Natury i „nie-ludzkiej” Księgi. Powieść MadAddam zamyka trylogię Atwood i jest ostatnią powieścią wybraną do analizy w niniejszej rozprawie. Literackie przykłady różnorodnie rozumianej Księgi dowodzą, iż nie występuje ona tylko jako tekst, czy papier, lecz może funkcjonować także w sferze wyobrażeń jako kompendium wiedzy, sfera boskiej mądrości, bądź kodeks praw natury. W kolejnym podrozdziale prezentuję obrazy filmowe, w których zobaczyć można postapokaliptyczne wizje świata Zachodu z różnorodnie przedstawianym motywem Księgi. Analizę rozpoczynam od przedstawienia genezy filmowych obrazów postapokaliptycznych przełomu XX i XXI wieku. W zestawieniu źródeł filmowych wyobrażeń świata „po końcu” odnajdziemy filmy takie jak: Metropolis w reżyserii Fritza Langa (1926), S.T.A.L.K.E.R. Andrieja Tarkowskiego (1979), serię. Mad Max George’a Millera, począwszy od pierwszego filmu Mad Max z roku 1979, następnie Mad Max: Pod Kopułą Gniewu (1985) . Filmową wyobraźnię postapokaliptyczną ukształtowały także filmy takie jak Łowca androidów w reżyserii Ridleya Scotta z roku 1982, czy film Piotra Szulkina O-bi o-ba koniec cywilizacji z roku 1984. W celu ukazania roli Księgi w tekstach kultury filmowej przełomu wieków XX i XXI analizie zostały poddane następujące obrazy: Wodny świat z roku 1995, trylogia Matrix powstała latach 1999-2003, A.I. Sztuczną inteligencja, który premierę miał w roku 2001, filmy Droga z roku 2009, Księga Ocalenia z roku 2010 i Bestie z Południowych Krain z premierą w roku 2012. Figurą wspólną dla wszystkich filmów zebranych do analizy jest różnorodnie przedstawiona kultura pisma w realiach świata postapokaliptycznego. Rok 2013 wyznaczył umowną granicę filmowych wyobrażeń kształtujących wizje postapokaliptyczne, które zostały oparte na tendencjach millenarystycznych. Analiza filmów nie jest chronologiczna, lecz tematyczna. Oznacza to, iż niektóre z wymienionych filmów wspólnie tworzą ilustrację do przedstawienia znaczenia jakie pełni w nich Księga. Rozważania o Księdze w postapokaliptycznych fabułach filmowych rozpoczynam do wyobrażenia Księgi w wersji cybernetycznej jaka została przedstawiona w filmowej trylogii Matrix Andy’ego i Larry’ego Wachowskich. W trzech filmach: Matrix 1999, Matrix: Reaktywacje 2003, Matrix: Rewolucje 2003 Księga jest cybernetyczną wersją Księgi świętej w wersji zsekularyzowanej. W dalszej kolejności przedstawiam wyobrażenie Księgi jako „Żywej Księgi Słowa Bożego” jaką odnalazłam w filmie Księga ocalenia Alberta i Allena Hughes (2010). Kolejnym filmem, w którym występuje Księga w roli humanizującej nie-człowieka jest A.I. Sztuczna inteligencja Stevena Spielberga (2001). Historia androida pragnącego być „prawdziwym” chłopcem, oparta na bajce o Pinokio tworzy wizję „nie-ludzkiej Księgi”. Ostatnie wyobrażenia Księgi w filmach postapokaliptycznych dotyczą Księgi Natury i Wszechświata, jakie dostrzegam w Wodnym świecie Kevina Reynoldsa i Kevina Costnera (1995), w Drodze John Hillcoat (2009) i filmie Bestie z Południowych Krain Bentha Zeitlina (2012). Wybrane do analizy filmy nurtu postapokaliptycznego są obrazami odzwierciedlającymi zbiorowe imaginarium czasów przełomu wieków i zmiany rozumienia kategorii człowieczeństwa i kultury. Elementem spajającym analizowane filmy jest motyw Księgi. Badany motyw przedstawiony zostaje w różnych formach: jako Księga Natury, hipertekst, Księga Słowa Bożego, pieśń, bądź bajka. Wszystkie wizje Księgi jakie odnalazłam w postapokaliptycznych filmach i literaturze wspólnie tworzą współczesne wyobrażenie Księgi w formie Księgi Otwartej. Poczynione w niniejszej rozprawie ustalenia dotyczące związków dyskusji nad kondycją człowieka Zachodu i kultur, w których on żyje a motywem Księgi wykazały, iż twórczość postapokaliptyczna jest efektem kumulacji jego lęków, takich jak zagrożenie kolejną wojną światową, perspektywa globalnej klęski ekologicznej wywołanej ludzką niegospodarnością zasobami naturalnymi, gwałtowny rozwój przemysłu i technologii, które negatywnie wpływają na relacje międzyludzkie i zmieniają status ontologiczny ludzi i maszyn. To tylko niektóre problemy współczesnego świata, a ich rozwiązań jeszcze nie znaleziono. Twórcy kultury postapokaliptycznej w utworach prezentujących wizje nie-antropocentrycznego postludzkiego świata wykazują zaangażowanie w poszukiwanie sposobów rozwiązania problemów, takich jak np. uwrażliwienie humanistów i przedstawicieli innych nauk na nie-ludzkie formy życia. Wprowadzenie nie-ludzkiej narracji o świecie w postapokalipsach wskazuje na czerpanie inspiracji przez ich twórców z rozważań takich nurtów kultury, jak transhumanizm, posthumanizm i humanistyka afirmatywna. Wizje świata „po końcu” są polem ścierania się różnorodnych opinii, wniosków, scenariuszy przyszłości i przeszłości. Z krytycznej postawy wobec przeszłości powstaje potrzeba kreowania poczucia odpowiedzialności ludzi względem innych istnień, rzeczy i przyrody. Nurt kultury postapokaliptycznej może być traktowany jako nurt twórczości inicjacyjnej, którego celem jest uwrażliwienie człowieka na inne formy życia i nauczenie go nowych lub zapomnianych przez ludzi sposobów komunikacji, dzięki czemu człowiek może odnaleźć swoje miejsce w nowym świecie. Jednak pytanie jest inne: czy człowiek kiedykolwiek będzie gotowy na zmiany? W niniejszej rozprawie starałam się wykazać, iż motyw Księgi w twórczości postapokalitycznej wyraża kompleks omnipotencji człowieka. Materiałem badawczym były literackie i filmowe wizje postapokaliptyczne, które za Stefanem Żółkiewskim traktuję jako teksty kultury. Założenie, iż świat może być przedstawiany i opisywany za pomocą metafory Księgi wprowadza myślenie o świecie jako tekście, zaś nieustanna nauka jego czytania staje się głównym zadaniem postawionym człowiekowi. Tekstualna percepcja świata determinuje inne ludzkie praktyki kulturowe, których nadrzędnym celem, jak wynika z diagnozy zawartej w postapokalipsach, jest dążenie do odkrycia, przeczytania i próby interpretacji „tekstu świata”. Księga w postapokalipsach występuje w roli pojęcia-wehikułu, za pomocą którego możliwe staje się podróżowanie w czasie i w przestrzeni, przez różne światy medialne: oralny, piśmienny, typograficzny, cyfrowy, aż do wizji postapokaliptycznych. The book as a medium in transcultural literary and film communications at the turn of the XX and XXI century The main objective of this dissertation is to analyze the theme of the Book as a transcultural medium. I assume that this theme in literature and film dystopias of a post-apocalyptic character expresses the complex of human omnipotence. I suggest that the pursuit of human beings towards omniscience is the energy of the cultures and the characteristic of the homo sapiens species. In order to confirm these assumptions, I have organized this dissertation into four chapters. In the first chapter I discuss the position of man in the non-anthropocentric word. In the analysis of this issue I try to explain what determines the various ways of understanding the concepts of postapocalyptic notions. I used ideas such as: "utopia", "negative utopia", "anti-utopian", "dystopia", and "humanity". In the second chapter I present visions of the Book, which is a subjective gathering of cultural representations of the Book theme. The thesis that I try to prove in this chapter is the assumption that culture expresses the complex of omnipotence, which is the creative energy behind it. This energy is characterized by the homo sapiens species and formations of various understandings the Book motif. I present these understandings based on a typology of Ernst Curtius and Michel Foucault, complemented by my own conclusions about the visions of the Book. I understand this motif as a cultural theme shaping the perception of the world called "reading the world". Here I present various forms of the Book: books of the divine, sacred, magical, iconic, and the Book of Nature, which are manifestations of secularization of religious ideas about the book: liber mundi, the Book of Reason, the Book of the World, and the Book of Life. It is a combination of the biological sphere and the media like words and letters, together forming a kind of book, presenting the place of man in the world, nature, and the cosmos. I understand the book as a cumulative way of "reading the world" characteristic of particular cultural traditions. In a global perspective, the Book is a concept similar to culture. It occurs as a part of the permanent representations of the world where man tries to understand, feel, and treat the book motif as an environment for communication. The third chapter presents the understanding of the book concept as a transcultural and trasnmedium motif. In order to determine the understanding of the relation between the Book and transculturalism, I use the term "communities of text" and the role of the Book in different cultures. In the twentieth century humanity could find the new theme of the Book, based on the metaphor of the liquidity of Western culture, called "Open Book". I analyze the meaning of the Book motif in contemporary postapocalyptic literature and movies from the perspective of the connection between the past world before the “End” and the new world, after the apocalypse. The post-apocalyptic creations present negative visions of the members of Western culture. In the following discussion I pay attention to the transmedia and transspecies book motif, which offers the possibility of using the book metaphor to express the vision of communication that reaches beyond human. The book motif serving as a vehicle-concept in the sense of a transmedium, enables contact between the man and the Others like: robots, androids, mutants, artificial intelligence, plants, and animals. I think the ecological trend present in Western cultures helps in not seeing nature as a rival in the quest for world domination. New humanities have introduced unification in thinking about nature and culture. In the West, ecology is the sphere where the hopes of finding the rules or basic values of being human are located. The representation of the open book is like the Universe. In the post-apocalyptic imaginary world the theme of the open book introduces the understanding of religious traditions as secular visions of the apocalypse. The post-apocalyptic vision of the book is a result of presenting secular ideas of the world "at the end." In order to scratch the ground of intellectual and artistic representations of the post-apocalyptic world I begin with introducing a few important texts for the Western vision of the Book - Enum eliasz, Gathy, Book of the Dead, the Hebrew Bible, the Bible, the Koran, Kabbalistic texts and apocrypha, the Vedas, Sybilla-Michalda. The second group comprises texts of secular culture traditions, which were created in the second half of the twentieth century. I present the tradition of the literature of the end from the eighteenth century as Faust and the beginning of the nineteenth century, like Frankenstein. Next, I recall Wells’s War of the Worlds. This is a text from the last years of the nineteenth century. Then I write about important twentieth century novels like: We Zamyatin, Huxley's Brave New World, and Fahrenheit 451 Bradbury. Further, I talk about literature which is shaping contemporary post-apocalyptic imagination. This is King’s Do Androids Dream of Mechanical Sheep, A Canticle for Leibowitz, S.T.A.L.K.E.R., and Neuromancer. The list of secular sources is closed by Elementary Particles by Michel Houellbecqa. Both groups of cultural texts, religious and nonreligious are in my opinion an important theme of postapocalyptic creation. Analyzing the theme of the book of post-apocalyptic novels starts with a dialoge by Olivia E. Butler Parable of the Sower (1993) and the Parable of the Talents (1998), which I use for "interpretations". Then I move on to analyizng the "Book of where everything is said," from the book The Slynx/Kys (2000) Tatiana Tolstoy. Looking at the literary circle of post-apocalyptic literature, I turned to the two books by Glukhovsky Dmitry Metro 2033 and Metro 2034, where I found the motives “The only book” and the “book of Life”. Closing the analysis I use Margaret Atwood Trilogy: Oryx and Crake, Year of the Flood and MaddAddam, where the motive is found, There are many interpretations of books in the form of non-written books like the book of Nature and books not written by humans. The novel MadAddam closes Atwood’s trilogy and is the last novel chosen to analyze in this disertation. Literary examples show different understanding of the books motives for example the source of the book is not only a physical object. Books are in the realm of ideas as a compendium of knowledge, the sphere of divine wisdom, or a code of natures laws. In the next section I present the films. My analysis starts by presenting postapocalyptic films in the turn of the century. such as Metropolis, directed by Fritz Lang (1926), S.T.A.L.K.E.R. Andrei Tarkovsky (1979) series. Mad Max George Miller, from the first movie Mad Max 1979, to Mad Max Dome of Wrath (1985). Post-apocalyptic visions in films was shaped by films such as Blade Runner, directed by Ridley Scott's 1982 film that Peter Szulkin O-bi-ba about the end of civilization in 1984. In order to show the motive of the books and films in cultural text I turn to the middle of the twentieth and twenty-first century were I present the following movies: Waterworld 1995, The Matrix trilogy which was created in 1999-2003, A. I. Artificial Intelligence, which premiered in 2001, Road movies of 2009, The Book of Eli in 2010 and Beasts of the Southern Wild with the launch in 2012. The embodiment found in common to all the films collected for the analysis is various representations such as culture magazine that present realities of the post-apocalyptic world. I finish analayzing the films which were made in 2013, which was based on millenarian tendencies. My analysis of these films is not chronological but thematic. This means that the motive present in books and films creates an illustration to present the importance of the role in postapocalyptic worlds. Textual perception of the postapocalyptic world is determined by different human cultural practices whose ultimate objectives to diagnose The Western culture by postapocalyptic culture. It could be done by listening, reading and trying to interpret the "world of text." The books motive in post apocalyptic novels can be treated as a vehicle that connects to the world before the end and after the end. By means of which it is possible to have a conception of the postapocalyptic world in present Western culture. The motive of “the book” are the medium which is connecting different medias: oral, written, typography, digital, until the postapocalyptic vision of the new, alternative worlds.