Reguły ne peius na tle zmiany modelu postępowania odwoławczego w sprawach karnych

Niniejsza praca stanowi próbę ukazania instytucji karnoprocesowej w postaci reguł ne peius oraz dokonanych jej modyfikacji w toku ewolucji procesu karnego. Zaprezentowane zostały zarówno obowiązujące brzmienie art. 454 § 1 k.p.k., jak i ujęcie historyczne. Zasadniczy przedmiot rozważań stanowi analiza gwarancyjnego charakteru uprawnień procesowych przysługujących oskarżonemu oraz ratio legis regulacji. Ponadto część pracy została poświęcona zgłębieniu istoty poszczególnych nowelizacji art. 454 k.p.k., w tym Nowelizacji z 2013 r. oraz Nowelizacji z 2019 r. Zestawienie wprowadzonych zmian pozwoliło dokonać kompleksowej oceny badanego zagadnienia poprzez skonfrontowanie wyrażonych w doktrynie zapatrywań oraz wątpliwości. Refleksję uzupełniło odwołanie się do przeobrażeń modelu postępowania odwoławczego, co umożliwiło osadzenie reguł ne peius w szerszej perspektywie systemowej, a także identyfikację wzajemnych powiązań oraz potencjalnych ryzyk. Swoiste podsumowanie niniejszej pracy stanowią sformułowane uwagi de lege lata oraz de lege ferenda.

This thesis constitutes an attempt to present the penal-procedural institution in the form of the ne peius rule and the modifications it has undergone in the course of the evolution of criminal procedure. Both the current wording of Article 454 § 1 of the Code of Criminal Procedure and the historical approach are introduced. The main subject of consideration is an analysis of the guarantee nature of the procedural rights available to the accused and the ratio legis of the regulation. Furthermore, part of the study was devoted to exploring the essence of the various amendments to Article 454 of the Code of Criminal Procedure, including the 2013 Amendment and the 2019 Amendment. The compilation of the introduced amendments allowed a comprehensive assessment of the examined issue by confronting the views and doubts expressed in the doctrine. The reflection was supplemented by reference to the transformation of the model of appeal proceedings, which made it possible to place the ne peius rules in a broader systemic perspective, as well as to identify interconnections and potential risks. A conclusion of the presented thesis is provided by the formulated de lege lata and de lege ferenda remarks.