Mineralogia płytkowodnych osadów okruchowych z płn. części Morza Arafura i ich potencjał złożowy

W ramach geologicznych badań prospekcyjnych realizowanych u SW wybrzeża Nowej Gwinei (wschodnia Indonezja), pobrano kilkadziesiąt próbek luźnych skał okruchowych, reprezentujących najbardziej wierzchnią warstwę osadu zalegającego na dnie Morza Arafura (głębokość 24-82 m p.p.m., odległość od linii brzegowej 5-26 km). Depozycja osadów zachodzi współcześnie, a materiał okruchowy pochodzi w głównej mierze z niszczenia młodego pasma orogenicznego, ciągnącego się w osiowej części wyspy Nowa Gwinea. Uziarnienie materiału deponowanego w płytkim, szelfowym zbiorniku, modelowane jest przez szereg czynników klimatycznych i oceanograficznych, przy czym dominującą rolę w tej części Morza Arafura odgrywają pływy. Prądy morskie mają większy wpływ na modelowanie strefy brzegowej w zachodniej części badanego obszaru. Próbki skał pobrane z dna Morza Arafura mają charakter wybitnie terygeniczny, a ich skład mineralny uzależniony jest od wietrzejących lądowych formacji skalnych, eksponowanych na południowym zboczu Gór Śnieżnych. We wschodniej części badanego wybrzeża materiał detrytyczny pochodzi głównie z niszczenia skał osadowych, przy czym bardziej szczegółowe badania pozwoliły wskazać również pierwotne, macierzyste skały krystaliczne. Z kolei w zachodniej strefie, materiał okruchowy w większym stopniu związany jest z eksponowanymi neogeńskimi ciałami magmowymi. Badania frakcji magnetycznej, głównie detrytycznych tlenków Fe-Ti, pozwoliły na dokładniejszą charakterystykę macierzystych skał magmowych. W drobnookruchowym osadzie z dna Morza Arafura natrafiono także na składniki autigeniczne, które różnicują wschodnią i zachodnią część badanego wybrzeża m.in. pod kątem natlenienia wierzchniej partii osadu dennego. Przedstawione szczegółowe wyniki badań mineralogicznych i petrograficznych próbek skał drobnookruchowych znacząco poszerzają wiedzę na temat osadów płytkowodnych z Morza Arafura, a jednocześnie pozwalają na weryfikację potencjału złożowego przybrzeżnomorskiej strefy SW Nowej Gwinei. Zawartość minerałów złożowych – magnetytu, ilmenitu, hematytu czy spinelu chromowego, jest zbyt mała, aby badane skały okruchowe miały znaczenie gospodarcze.

During the geological prospections realized in SW coast of New Guinea (eastern Indonesia) several tens of samples of loose sediment were collected. They represent the uppermost strata of the seabed sediment of Arafura Sea (water depth 24-82 m below sea level, distance to shoreline 5-26 km). The sediment deposition is contemporary and the detritus derives mostly from erosion of the young orogeny present in the axial part of the New Guinea island. Granulometry of material deposited in a shallow shelf basin is a result of a number of climatic and oceanographic factors, with the dominating role of tides in this part of the Arafura Sea. Marine currents have a greater impact on shaping the coastal zone in the western part of the studied area. The bulk samples taken from the seabed of the Arafura Sea are highly terrigenic in character and their mineral composition depends on the weathered rock formations exposed on the southern slope of the Snowy Mountains. In the eastern part of the examined coast, detritus material is mainly derived from erosion of sedimentary rocks, while more detailed investigations have also allowed to indicate primary crystalline parent rocks. On the other hand, in the western zone, clastic material is more closely related to exposed Neogene magmatic bodies. The study of the magnetic fraction, mainly of the detrital Fe-Ti oxides, allowed for a more accurate characterization of the parent igneous rocks. Autigenic components found in the fine-grained sediment from the seabed of the Arafura Sea differentiate the eastern and western parts of the coast, in respect of bottom sediment oxygenation. The detailed mineralogical and petrographic study of fine-grained specimens of Arafura Sea shallow-water sediments significantly extends the current knowledge about these deposits and allows for the verification of resource potential of SW New Guinea coastal zone. The determined quantity of industrial minerals such as magnetite, ilmenite, hematite or chrome spinel, is insufficient, thus the examined rocks can not be considered as a mineral deposit.