Językowe źródła barier w komunikacji międzykulturowej - Chiny a europejski krąg cywilizacyjny

Praca „Językowe źródła barier w komunikacji międzykulturowej – Chiny a europejski krąg cywilizacyjny” składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym omówiono zjawisko komunikacji, które stanowi podstawę dalszych rozważań dysertacji. Pojawia się w nim przedstawienie takich zagadnień, jak: związek komunikacji z kulturą, znaczenie zmysłów w komunikacji niewerbalnej, typy i rola mediów, istota międzykulturowości, komunikacja międzykulturowa, zjawisko akulturacji, typy barier komunikacyjnych, zjawisko „trzeciej kultury”. Celem rozdziału jest prezentacja istotnych dla problematyki pracy teorii związanych z komunikacją oraz ujęcie zagadnienia w takie ramy, które umożliwią omówienie barier komunikacyjnych pojawiających się, gdy partnerami komunikacji są przedstawiciele dwóch wybranych kręgów cywilizacyjnych. W rozdziale drugim przesunięto rozważania w stronę relacji języka i kultury. Przedstawiono w nim analizę kompetencji stanowiących antytezę dla omawianych wyżej barier (językowej, społecznej, komunikacyjnej, kulturowej, międzykulturowej) i wskazano na ich zależność. Omówiono związek języka i poznania w oparciu o hipotezę relatywizmu językowego oraz w ramach koncepcji kognitywistycznej (w tym zagadnienie oralnościpismienności). Wskazano także na rolę filozofii w kształtowaniu języka, kultury i związanej z nimi komunikacji w chińskiej przestrzeni kulturowej. Rozdział trzeci to autorska interpretacja językowych źródeł barier w komunikacji między Chińczykami a przedstawicielami europejskiego kręgu cywilizacyjnego. Opiera się ona o założenia naukowe wskazujące na psycho-kulturowe różnice występujące między tymi dwoma obszarami świata. W rozdziale omówiono charakter języka mandaryńskiego oraz przedstawiono sytuację lingwistyczną w Państwie Środka. Następnie w drodze analizy porównawczej wskazano na językowe źródła barier, które mogą pojawić się w komunikacji, w której partnerami są Chińczycy i przedstawiciele europejskiego kręgu cywilizacyjnego. Język mandaryński i języki używane w europejskim kręgu cywilizacyjnym pełnią te same funkcje związane z komunikacją, trwaniem społeczeństwa i jego kultury. Będąc jednak odmiennie skonstruowanymi systemami, wpływają na kształtowanie i reprodukcję innego modelu poznania świata, a także kształtowanie i reprodukcję innego typu kultury. Gdy dochodzi do komunikacji międzykulturowej osób pochodzących z dwóch odmiennych kultur, spotykają się wówczas ze sobą dwie odmienne wizje rzeczywistości. W przypadku cywilizacji chińskiej i zachodniej są to wizje bardzo odległe. Ich zderzenie może stanowić barierę nie do pokonania. W komunikacji międzykulturowej istotna jest zatem wiedza o specyfice języka partnera komunikacji, gdyż stanowi ona klucz zarówno do jego umysłowości, jak i kultury, w której się wychował. Problem badawczy pracy „Językowe źródła barier w komunikacji międzykulturowej – Chiny a europejski krąg cywilizacyjny” zakłada, że komunikacja międzykulturowa między Chińczykami a przedstawicielami europejskiego kręgu cywilizacyjnego obarczona jest dużym ryzykiem niepowodzenia ze względu na bariery, które wynikają ze stosowania wyraźnie odmiennego systemu językowego i związanego z nim kontekstu kulturowego partnerów interakcji. W pracy poszukiwane są zatem przede wszystkim językowe źródła barier w komunikacji międzykulturowej między przedstawicielami kultury chińskiej i europejskim kręgiem cywilizacyjnym. Język mandaryński, zwłaszcza tonalność sylab i pismo logograficzne, sprzyjają rozwojowi zdolności poznawczych. Choć omawiane zdolności poznawcze są charakterystyczne dla wszystkich ludzi, w przypadku Chińczyków można wskazać na te, które wyróżniają się wysoką specjalizacją. Są to: rozwinięta pamięć wzrokowa, pamięć słuchowa, umiejętności dywersyfikacyjne, biegłość w czytaniu i interpretacji kontekstu, w tym kojarzenie, czytanie między wersami, empatia, daleko rozwinięte umiejętności komunikacji niewerbalnej itp. Istniejące badania potwierdzają, że specyfika języka chińskiego wpływa nie tylko na psycho-społeczną kondycję człowieka, ale także jego sferę biologiczną – efekty obserwuje się na poziomie neuroanatomicznym. Przetwarzanie informacji zmysłowych na sygnały nerwowe pozostawiają ślad w budowie anatomicznej mózgu. A zmiany w mózgu spowodowane używaniem określonego typu języka, na zasadzie sprzężenia zwrotnego, przyczyniają się do kształtowania zdolności poznawczych człowieka. Te zdolności zaś przekładają się na codzienne praktyki obecne w życiu społecznym Chińczyków, w tym na styl komunikacyjny. Chińczycy, bazując na swoich predyspozycjach poznawczych, postrzegają świat w inny sposób, niż użytkownicy języków atonalnych z alfabetycznym pismem pochodzący z europejskiego kręgu cywilizacyjnego. Różnice w postrzeganiu świata, wyrażane w języku – kluczowym medium porozumiewania się międzyludzkiego – mogą stać się wyjściową barierą w komunikacji międzykulturowej, gdy partnerami interakcji są osoby pochodzące z dwóch odmiennych – chińskiej i zachodniej cywilizacji.