Aktywizacja zawodowa populacji 50+ w polskiej polityce społecznej w XXI wieku - założenia i realizacja

Starzenie się społeczeństwa jest istotnym problemem społecznym we współczesnej Polsce. Coraz większa nierównowaga w proporcjach populacji wstępującej na rynek pracy w stosunku do osób w wieku przedemerytalnym kieruje uwagę pracodawców na lepsze wykorzystanie ludności powyżej 50 roku życia na rynku pracy. W tej bowiem kategorii wiekowej mamy znaczące rezerwy, zarówno gdy mowa o wysokim wskaźniku bierności zawodowej tej kategorii jak też zbyt wczesnym uzyskiwaniu prawa do emerytury w świetle polskiego prawa. Minione dekady polityki rynku pracy w Polsce zostały zdominowane przez silną narrację – zarówno lobby pracodawców jak i wspierających ich polityków – o konieczności zorientowania się na młodsze grupy wiekowe, bowiem te łatwiej się adoptują do dynamicznie zmieniających się technologii i globalnych strategii zarządzania światem pracy. Kategoria wiekowa 50+ znalazła się zatem w szczególnej sytuacji na polskim rynku pracy jako grupa narażona na wiele barier związanych z brakiem dostosowania miejsc pracy do ich potrzeb oraz wysokie ryzyko dyskryminowania ze względu na wiek, między innymi podczas procesu poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia. W niniejszej pracy podjęto analizę charakteru i skali barier w dostępie populacji 50+ do rynku pracy oraz obszarów i instrumentów działania instytucji rynku pracy, mających za zadanie wsparcie populacji 50+ w jej aktywizacji zawodowej na miarę jej kapitału i oczekiwań pod adresem warunków pracy. Analizą objęto następujące zagadnienia: dynamika starzenia się polskiego społeczeństwa w latach 2000-2023, identyfikacja barier w zatrudnieniu osób starszych i ich wpływ na aktywność zawodową populacji 50+, niewykorzystane zasoby pracy w pokoleniu 50+ i ich ekonomiczne oraz społeczne skutki, analiza instrumentów rynku pracy jako głównych narzędzi aktywizujących osoby 50+, przepisy prawne w tym założenia polityki senioralnej, działające na korzyść aktywizacji zawodowej osób 50+. W podsumowaniu sformułowano wnioski i rekomendacje.

The ageing of society is a significant social problem in contemporary Poland. The growing imbalance in the proportions of the population entering the labour market in relation to people at pre-retirement age directs employers' attention to better utilisation of people over 50 in the labour market. This is because we have significant reserves in this age category, both when it comes to high economic inactivity rate of this category and too early acquisition of the right to retirement in the light of Polish law. The past decades of labour market policy in Poland have been dominated by a strong narration - both by the lobby of employers and the politicians supporting them - about the necessity of orientation towards younger age groups, as these are more easily adapted to dynamically changing technologies and global strategies of managing the world of work. Therefore, the 50+ age category finds itself in a special situation in the Polish labour market as a group exposed to many barriers related to the lack of adaptation of workplaces to their needs and a high risk of age discrimination, among others during the process of finding a new job. This study analyses the nature and scale of barriers to access of the 50+ population to the labour market as well as areas and instruments of action of labour market institutions aimed at supporting the 50+ population in their economic activation to the measure of their capital and expectations concerning work conditions. The analysis covered the following issues: dynamics of ageing of Polish society in 2000-2023, identification of barriers to employment of older people and their impact on economic activity of the 50+ population, unused labour resources in the 50+ generation and their economic and social consequences, analysis of the labour market instruments as the main tools activating people 50+, legal regulations including assumptions of the seniors' policy, acting for the benefit of economic activation of people 50+. In conclusion, conclusions and recommendations were formulated.