Ekonomizacja polityki bezpieczeństwa Niemiec w latach 1998-2013

Rozprawa doktorska pt. „Ekonomizacja polityki bezpieczeństwa Niemiec w latach 1998-2013” podejmuje szereg problemów. Najważniejsze i centralne pytania dotyczą hierarchii interesów polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Niemiec – jakie są i jak kształtują się priorytety oraz z czego wynikają? Jaki wpływ na nie mają uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne polityki bezpieczeństwa Niemiec? Jaką rolę odgrywają gospodarka i handel międzynarodowy, a jaką wartości i normy ukształtowane pod wpływem doświadczeń II wojny światowej? Czy w przyjętym okresie dokonały się zmiany w tym zakresie? Autorka wychodzi z założenia, że specyfiką polityki bezpieczeństwa Niemiec do 1998 r. było to, że jej priorytety wynikały z wartości i opierały się na celach takich jak demokratyzacja, promocja praw człowieka i pokoju, umacnianie prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych. Interesy gospodarcze Niemiec zajmowały drugie miejsce w sferze działań i przede wszystkim deklaracji.Od czasu dojścia do władzy ekipy Gerharda Schrödera doszło do stopniowej zmiany polityki bezpieczeństwa RFN poprzez jej ekonomizację. W pracy przyjęto rozumienie ekonomizacji jako procesu dwustopniowego. Po pierwsze, w jej wyniku dochodzi do aprecjacji interesów gospodarczych w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa państw. Takie kwestie jak handel międzynarodowy czy dostęp do surowców i bezpieczeństwo szlaków dostaw stają się priorytetami. W razie sprzeczności między interesami gospodarczymi a innymi, przykładowo zachowaniem solidarności sojuszniczej czy promowaniem ochrony praw człowieka, realizowane są przede wszystkim te pierwsze. Drugi aspekt polega na takim kształtowaniu oraz wykorzystywaniu narzędzi polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, aby zapewnić realizację interesów gospodarczych. W rozprawie zweryfikowano hipotezę postępującego procesu ekonomizacji polityki bezpieczeństwa Niemiec. Pomimo, że w warstwie dyskursu najważniejsze pozostają interesy wynikające z wartości (chociaż doszło do pewnej aprecjacji interesów gospodarczych), to po pierwsze, obecnie działaniami Niemiec w sferze polityki bezpieczeństwa w większym stopniu kierują interesy gospodarcze niż te wynikające z wartości; po drugie, narzędzia polityki bezpieczeństwa są rozwijane i wykorzystywane stosownie do nowej hierarchii interesów.Praca odwołuje się do koncepcji mocarstwa cywilnego i prowadzonej przez nie polityki opartej na wartościach – Wertepolitik. Zidentyfikowano dwie grupy interesów polityki bezpieczeństwa, aby móc ustalić ich hierarchię. Jeśli chodzi o interesy o charakterze gospodarczym, były to: zapewnienie otwartego handlu, utrzymanie stabilności partnerów handlowych, bezpieczeństwo szlaków handlowych oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. W opozycji do nich znalazły się cele Wertepolitik, utożsamiane z interesami wspólnoty międzynarodowej, opierające się przede wszystkim na uniwersalnych wartościach. Były to działania na rzecz: pokoju, demokratyzacji, praw człowieka oraz przestrzegania prawa międzynarodowego, a także model operowania: multilateralizm.W związku z budową hipotezy, wnioski z pracy zostały podzielone na dwie grupy: po pierwsze, te dotyczące deklarowanych priorytetów polityki bezpieczeństwa; po drugie – te, które odnoszą się do realizacji założeń.

Doctoral thesis “The Economisation of German Security Policy 1998-2013” concerns a number of problems. The focal question refers to the hierarchy of interests in German foreign and security policy – what are its priorities, how do they develop and what are their origins? What is the influence of internal and external factors shaping German security policy? What is the role of economy and international trade on the one side; values and norms stemming from experiences of the Second World War on the other? Were there any changes in this regard in the relevant timeframe?The author assumed that the peculiarity of German security policy until 1998 was the fact that its priorities stemmed from values and took the form of goals such as democratization, promotion of human rights and peace as well as strengthening international law and international institutions. German economic interests took second place in terms of actions, but first and foremost – in declarations.Starting with the formation of Gerhard Schröder’s government, a gradual change to the German security policy has occurred: economisation. For the purposes of this thesis, economisation is understood as a two-stage process. Firstly, due to economisation, there occurs a gradual appreciation of economic interests in foreign and security policies of states. Issues such as international trade, access to natural resources and the security of trade routes become priorities. If there is a collision between economic interests and other interests, like demonstrating solidarity with an ally or promoting human rights, the former are assured in the first place. The second aspect of economisation consist of shaping and using foreign and security policy tools in a way to ensure pursuing economic interests – most of all.In this thesis, the author verifies the hypothesis of gradual economisation of German foreign and security policy. Even though in the discourse the value-based interests remain the most important (although economic interests did gain more exposure), firstly – economic interests shape German security policy to a greater extent than value-based interests do; secondly – security policy tools are developed and used in accordance with the new hierarchy of interests.The thesis builds on the concept of civilian power and its value-based policy – Wertepolitik. Two groups of security policy interests were identified in order to analyze which were given priority. When it comes to economic interests, particular goals included: protecting free trade, ensuring stability of trade partners, ensuring security of trade routes and ensuring energy security. The second group consisted of the goals of Wertepolitik, associated the interests of the international community and based on universal values. They included: ensuring peace, democratization, promoting human rights and observing the norms of international law, as well as the operational model: multilateralism.Due to the wording of the hypothesis, the conclusions were divided into two groups. The first refers to the declared security policy priorities, the second – to the implementation of those declarations.