Związanie organów administracji aktami prawa miękkiego UE. Analiza porównawcza na tle rozwiązań niemieckich ze szczególnym uwzględnieniem polityki klimatycznej UE

Przedmiotem rozprawy jest wpływ, jaki prawo miękkie UE oraz działalność regulacyjna unijnej egzekutywy wywiera na praktykę funkcjonowania polskiej administracji publicznej. W pracy przeanalizowano ewolucję pojęcia prawa miękkiego od prawa międzynarodowego publicznego poprzez instytucjonalizację tej koncepcji na poziomie Unii Europejskiej, kończąc na przedstawieniu znaczenia aktów soft law wewnątrz krajowego porządku prawnego. Analiza została osadzona w szerokim doktrynalnym kontekście koncepcji odnoszących się do dozwolonego zakresu działalności regulacyjnej egzekutywy zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. W odniesieniu do stanowisk krajowych w rozprawie przedstawiono i porównano poglądy polskiej i niemieckiej doktryny prawa publicznego. W odniesieniu do poziomu unijnego w pracy przeanalizowane zostały prawne i polityczne uwarunkowania stojące za szczególnie częstym wykorzystywaniem nietypowych aktów regulacyjnych egzekutywy w obszarze ochrony środowiska i klimatu. Na tle rozważań doktrynalnych w rozprawie dokonano analizy praktycznego podejścia krajowych organów administracji względem aktów prawa miękkiego skierowanych do państw członkowskich przez Komisję Europejską. Obszarem poddanym badaniu było podejście polskich i niemieckich organów administracji do zaleceń wydanych na mocy przepisów prawa UE w obszarze ochrony klimatu (rozporządzenie 2018/1999 ws. zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu). Przeprowadzona analiza wykazała istotne odmienności między oboma państwami w podejściu do aktów prawa miękkiego UE. Wyraźnie widoczna jest tendencja do traktowania unijnego soft law analogicznie do wypowiedzi regulacyjnych organów krajowej władzy wykonawczej – niezależnie od statusu prawa miękkiego na gruncie prawa europejskiego. Na podstawie tak określonego praktycznego miejsca prawa miękkiego w krajowych systemach prawnych Polski i Niemiec, w dalszej części pracy podjęto próbę teoretycznego ujęcia aktów prawa miękkiego UE w krajowych systemach źródeł prawa administracyjnego. Porównanie stanowisk przedstawicieli niemieckiej i polskiej nauki prawa umożliwiło sformułowanie szeregu wniosków dla polskiej doktryny i praktyki prawa administracyjnego. W szczególności dotyczą one konieczności podjęcia dalszych prac badawczych nad konsekwencjami multicentryczności systemu prawnego dla multicentryczności krajowego systemu źródeł prawa.

Dissertation focuses on impact of the EU soft law and the EU executive rulemaking on functioning of the Polish public administration. Author analyzes evolution of the soft law concept from public international law, through its institutionalization at the European Union level, to meaning of soft law acts within the national legal order. The analysis is embedded in a broad doctrinal context of concepts related to the permitted scope of regulatory activity of the executive, both at the EU and national level. With regard to national positions, the dissertation presents and compares perspectives of Polish and German legal scholars in the field of public law. With regard to the EU level, the work analyzes legal and political reasons behind the particularly frequent use of atypical regulatory acts of the executive in the area of environment and climate change. Against the background of theoretical considerations, the dissertation takes closer look on the practical approach of national administrative authorities towards soft law acts of the European Commission. The study looks at the approach of Polish and German public authorities to the recommendations issued to them under the EU climate legal framework (Regulation 2018/1999 on the governance of the energy union and climate action). This has demonstrated significant differences in the approach towards the EU soft law between two countries. On the national level there is a visible tendency to approach the EU soft law in the same way as national executive rulemaking – regardless of its legal status under the EU law. Based on these practical findings, Author attempts to place the EU soft law within the national theory of administrative law sources. Comparison of the positions of German and Polish legal scholars towards the EU and national executive rulemaking allowed to formulate a number of conclusions for both theory and practice of the public law in Poland. Among others, they concern the need to undertake further research on implications of multicentric character of the Polish legal system for the national system of sources of law.