„Ja po prostu nic nie umiem”. Poczucie bycia oszustem w doświadczeniach początków pracy w zawodzie psychoterapeuty

Stawanie się psychoterapeutą stanowi wieloetapowy proces. Z jednej strony obejmuje on nabywanie kompetencji, z drugiej zaś konstruowanie zawodowej tożsamości. Rozpoczynanie pracy zawodowej jest specyficznym etapem tego procesu. Zaobserwowano, iż w przeżyciach wielu młodych psychoterapeutów obecne jest przeświadczenie o własnej niekompetencji i poczucie bycia oszustem. Mając to na uwadze, zdecydowano poznać, jakie znaczenia psychoterapeuci nadają początkom pracy zawodowej w procesie kształtowania tożsamości zawodowej oraz posiadanym przez siebie kompetencjom terapeutycznym. Eksplorowano również doświadczenia związków między osobistą a zawodową tożsamością psychoterapeutów in statu nascendi. Do badania zostało zaproszonych 12 psychoterapeutów różnych modalności. Za pomocą częściowo ustrukturyzowanych wywiadów pogłębionych zebrano retrospektywne narracje dotyczące początków pracy zawodowej. Uzyskane treści poddano Interpretacyjnej Analizie Fenomenologicznej. W wyniku przeprowadzonych analiz nakreślono doświadczeniową drogę stawania się psychoterapeutą. Wyodrębniono dziewięć tematów głównych. Jako wspólny mianownik początków pracy w zawodzie psychoterapeuty wyłoniono przekonanie o konieczności i możliwości zapewnienia pomocy „doskonałej”. Wyróżniono także tematy ilustrujące „pożegnanie” z omnipotentnym wizerunkiem terapeuty i proces rozwijania własnej autentyczności. Zgromadzone rezultaty okazały się spójne z dotychczasowymi doniesieniami badawczymi. Jednocześnie wykazały, iż uwewnętrznienie narracji o omnipotencji terapeuty poprzedza nie tylko przeżycia fałszywości, ale i poczucie własnej sprawczości w roli zawodowej. Opowieści uczestników ukazują wielowymiarowość i dynamiczność zmagań tożsamościowych w początkach pracy zawodowej.

Becoming a psychotherapist is a multi-stage process. On the one hand, it involves acquiring competencies, and on the other hand, constructing a professional identity. Starting a professional career is a specific stage of this process. It has been observed that the experiences of many young psychotherapists include a belief in their incompetence and feelings of being an impostor. With this in mind, I sought to understand what meanings psychotherapists assign to the beginnings of professional work in the process of shaping professional identity and their therapeutic competencies. Experiences of the relationship between novice psychotherapists' personal and professional identity were also explored. 12 psychotherapists of various modalities were invited to participate in the study. Retrospective narratives regarding the beginnings of professional work were collected using semi-structured in-depth interviews. The obtained results were then analysed using Interpretive Phenomenological Analysis. The analysis outlined the experiential journey of becoming a psychotherapist, identifying nine main topics. The common denominator of the beginnings of work as a psychotherapist was the belief in the necessity and possibility of providing perfect help. Topics illustrating farewell to the omnipotent image of the therapist and the process of developing one's own authenticity were also highlighted. The collected results turned out to be consistent with previous research reports. Additionally, they showed that internalising the narrative about the therapist's omnipotence precedes not only the experience of falseness but also the sense of one's own agency in a professional role. The participants' stories show the multidimensionality and dynamics of identity struggles at the beginning of their professional career.