Groźba w komunikacji publicznej

Celem rozprawy było stworzenie możliwie kompleksowego pod względem formalnym i treściowym studium groźby, która stosowana jest we współczesnej polskiej komunikacji publicznej. Tak zaplanowana deskrypcja opiera się na założeniu, że współczesna retoryka debaty publicznej operuje naturalnie w sferze słowa, ale takiego, o którego odbiorze i interpretacji decyduje w znacznej mierze kontekst zewnętrzny (kulturowy, socjologiczny, symboliczny). Analizy zebranego materiału pozwoliły stworzyć formalny opis komunikatów grożących, a rozważania dotyczące groźby jako aktu komunikacji, użycia groźby w retoryce oraz groźby jako tworzywa kilku wybranych sfer kultury niejako uzupełniły to studium o kilka aspektów zewnętrznych. Problem badawczy stanowiła istota publicznego straszenia i grożenia, czyli posługiwania się groźbą w publicznie wygłaszanych i dystrybuowanych komunikatach o funkcji przede wszystkim nakłaniającej i informacyjnej. Badanie zostało przeprowadzone na materiale, obrazującym komunikację polityczną i problematyczną komunikację reklamową w Polsce. Najważniejsze kryteria, wedle których materiał był badany, to konstrukcja komunikatu pod względem ekspozycji groźby, werbalizacje groźby, metaforyzacje i wizualizacje jej towarzyszące, wreszcie prymarne i sekundarne funkcje groźby w komunikacie. Przeprowadzona praca badawcza, uzupełniona rozważaniami natury teoretycznej, pozwoliła zweryfikować postawione hipotezy badawcze. I tak hipoteza pierwsza: H1: Groźby funkcjonujące w komunikacji publicznej są konstruowane wedle określonego schematu (zmienna zależna). Schemat ten zawiera jeden podstawowy element konstytutywny (eksplicytnie lub implicytnie wskazana odbiorcy i skierowana przeciw niemu sankcja) i możliwe elementy konsekutywne (jak np. wezwanie do działania) (zmienna niezależna) została zweryfikowana pozytywnie. Wyekscerpowane z materiału komunikaty stanowiące groźbę są konstruowane wedle założonego, dwuelementowego schematu. Hipoteza druga: H2: Istnieją różne typy gróźb (zmienna zależna), zróżnicowane pod względem formy (konstrukcji leksykalno-gramatycznej) (zmienna niezależna) została tylko częściowo zweryfikowana pozytywnie. Możemy bowiem wyróżnić kilka typów gróźb i wskazać schemat ich konstruowania, ale niemożliwe jest precyzyjne określenie konstrukcji leksykalno-gramatycznej, która odpowiada każdemu typowi groźby. Hipoteza trzecia: H3: Typ groźby (zmienna zależna) zależny jest od prymarnej funkcji przez nią pełnionej (zmienna niezależna) została sfalsyfikowana. W toku badań ustalono, że nie jest możliwe rzetelne określenie prymarnej funkcji, jaką pełni groźba w danym komunikacie. Ani analiza reklam społecznych, ani komunikatów politycznych nie pozwoliła zbudować hierarchii funkcji spełnianych przez poszczególne komunikaty oparte na groźbie. Jak wykazano, znaczące funkcje komunikatów politycznych to funkcja perswazyjna, informacyjna i autoprezentacyjna, natomiast w reklamach społecznych kluczowe są funkcje: perswazyjna i informacyjna, ale już ich hierarchizację w obu przypadkach bardzo trudno jest określić. Tym samym niemożliwe jest skorelowanie formy groźby zawartej w danym komunikacie z prymarną funkcją pełnioną przez tenże komunikat. W pracy zrelacjonowano przeprowadzoną w procesie badawczym analizę przede wszystkim form i funkcji groźby w komunikacji publicznej. Jest to zatem rozprawa z dziedziny pragmatyki językowej i retoryki. Osadzenie materiału badawczego w przekazach mediów masowych sytuuje rozprawę także w obszarze medioznawstwa.

The purpose of the thesis was to create a possibly comprehensive, in terms of content and structure, study of the threat used in contemporary Polish public communication. The description is based on the premise that contemporary public communication operates naturally in the area of words, but its perception and interpretation is determined to a large extent by the external context (cultural, sociological, symbolic). The analysis of the collected material has allowed to create a formal description of threatening messages, and discussion on the threat as an act of communication, the use of threats in the rhetoric and the threat as a part of the human culture has broadened the study in several external aspects. The research problem was a public scaring and threatening, so the use of threat in publicly voiced and distributed messages, which has primarily informative and persuasive functions. The study was carried out on the material illustrating the political and social advertising communication in Poland. The most important criteria according to which the material has been tested, was the structure of the message in terms of threat exposure, threat verbalization, threat metaphorizations and its visuals, and finally, primary and secondary functions of the threat in a statement. The conducted research, supplemented by some theoretical considerations, allowed to verify the research hypotheses. H1 : Threats appearing in the public communication are constructed according to a certain model. This model has one basic, essential part (the sanction indicated explicite or implicite and addressed against the recipient) and the possible consecutive elements (such as a call to action). The first hypothesis was reviewed positively. H2: There are different types of threats, diversified in terms of the form (lexical and grammatical structures). The second hypothesis was only partially verified positively. Indeed, we can distinguish several types of threats and identify their construction model, but it is impossible to precisely determine the lexical and grammatical structure that corresponds to each type of threat. H3 : Type of threat ( the dependent variable ) is dependent on its primordial function of his position ( independent variable) The third hypothesis was falsified . The study found that it is impossible to reliably determine the primary function of the threat in a message. Neither the analysis of social advertising or political messages has not allowed to build a hierarchy of functions of the different messages based on the threat. As shown, for political and social advertising messages significant functions are the persuasive and informative ones, but the hierarchy of these functions in both cases is very difficult to determine. Thus, it is impossible to correlate the type of threat contained in the message with the primary function of the message. The research process has covered an analysis of particular forms and functions of threats in public communication. It is therefore the dissertation in the field of linguistic pragmatics and rhetoric. The choice of the research material also situates the dissertation in the field of media studies.