Stowarzyszenie w polskim prawie cywilnym

StreszczenieTematem rozprawy doktorskiej jest problematyka stowarzyszenia w polskim prawie cywilnym, która nie była dotychczas przedmiotem szerszej analizy w naszym piśmiennictwie.Rozprawa składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono instytucję stowarzyszenia w ujęciu historycznym. Szczegółowo omówiono kształtowanie się stowarzyszeń na ziemiach polskich, uwzględniając przepisy państw zaborczych oraz rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach.W rozdziale drugim poddano analizie pojęcie stowarzyszenia. Omówiono elementy ustawowej definicji tego pojęcia, tzn. zrzeszenie, dobrowolność, samorządność, trwałość i cele niezarobkowe. Krótko scharakteryzowano rodzaje stowarzyszeń występujące w polskim prawie. Wymieniono również zasady działania stowarzyszeń. Dokonano też porównania stowarzyszeń i innych podmiotów.Rozdział trzeci został poświęcony zagadnieniu powstawania stowarzyszeń. Rozróżniono prawo tworzenia stowarzyszeń i prawo zrzeszania się w już istniejących stowarzyszeniach. Omówiono osoby, które mogą być założycielami, pozycję prawną komitetu założycielskiego oraz etapy tworzenia stowarzyszenia.Kluczowe znaczenie mają rozważania zawarte w rozdziale czwartym, dotyczącym statutu stowarzyszenia. Istotne dla tych rozważań jest określenie charakteru prawnego statutu oraz analiza poszczególnych elementów jego treści. W rozdziale tym przedstawiono także problematykę regulaminu organizacyjnego stowarzyszenia zwykłego.W rozdziale piątym, rozważono zagadnienie władz stowarzyszenia, w szczególności pojęcie władz stowarzyszenia, zagadnienie walnego zebrania członków, zarządu, organu kontroli wewnętrznej oraz sądu koleżeńskiego. Rozpatrzono charakter prawny uchwał władz stowarzyszenia.Rozdział szósty zawiera analizę modelu członkostwa w stowarzyszeniu. Przedstawiono prawa i obowiązki członka, oceniono charakter prawny stosunku członkostwa, powstanie tego członkostwa, zawieszenie i ustanie.Pojęcie majątku stowarzyszenia i źródła jego powstania zostały przedstawione w rozdziale siódmym.Rozważania kończy rozdział ósmy dotyczący problematyki ustania stowarzyszenia. Omówiono w nim sposoby rozwiązania stowarzyszenia oraz jego likwidację, uwzględniając pozycję prawną likwidatora oraz przeznaczenie majątku pozostałego po likwidacji. Na zakończenie rozważano dopuszczalność łączenia się i podziału stowarzyszeń.Jako podstawę założeń badawczych przyjęto i udowodniono tezę, że stosunki wewnątrz stowarzyszenia mają charakter cywilnoprawny.W dysertacji korzystano – ze względu na jej temat – przede wszystkim ze źródeł prawa polskiego. Oprócz piśmiennictwa prawniczego (opracowań systemowych, monograficznych, komentarzy i artykułów) wykorzystano w niej również orzecznictwo Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów powszechnych.W rozprawie uwzględniono stan prawny, piśmiennictwo i orzecznictwo na dzień 1 października 2016 r.

AbstractThe subject of the doctoral dissertation is the issue of association in Polish civil law, which so far has not been subjected to a wider analysis in our literature.The dissertation consists of eight chapters. The first chapter presents the institution of the association in historical terms. The formation of associations in Polish lands was discussed in detail, taking into account the rules of the partitioning states and the Regulation of the President of the Republic of 27 October 1932 – Law on Associations.In the second chapter the concept of association was analysed. The elements of statutory definition of this concept were discussed, i.e. association, voluntariness, self-management, sustainability and non-profit objectives. The types of associations appearing in Polish law were briefly characterized. The rules of association were also mentioned. Also, the comparisons of associations and other entities were made.The third chapter was dedicated to the issue of the formation of associations. The right to form associations and the right to join existing associations were distinguished. The persons who may be founders, the legal standing of the founding committee and the stages of forming an association were discussed.The considerations contained in chapter four of the association statute are of key importance. It is important for these considerations to define the legal nature of the statute and to analyse the individual elements of its content. This chapter also presents the issues of the rules of organization of the ordinary association.In chapter five, consideration was given to the issue of the association authorities, in particular the concept of association authorities, the issue of the general meeting of the members, the board, the internal control body and the peer court. The legal nature of the resolutions of the governing bodies was considered.Chapter six contains an analysis of the membership model of the association. The rights and duties of the member, the legal nature of the membership, the formation, suspension and cessation of that membership were presented. The concept of the estate of the association and its origin were presented in chapter seven.The discussion ends with the eighth chapter on the issue of the cessation of association. The ways of dissolving the association and its liquidation were discussed, taking into account the legal position of the liquidator and the allocation of assets remaining after the liquidation. Finally, the admissibility of merging and dividing associations was considered.As the basis of the research assumptions, the thesis was formed and proved that the relations within the association are relations under civil law.In the dissertation – due to its subject – mainly the sources of Polish law were used. In addition to the legal literature (systematic and monographic compilations, commentaries and articles), also the case law of the Supreme Court, the Supreme Administrative Court, the Constitutional Tribunal, and the common courts were used.In the dissertation the legal status, literature and case law as of 1 October 2016 were taken into account.