Kwestia pluralizmu mediów w polityce medialnej Unii Europejskiej na przykładzie wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej

Pluralizm mediów jest wartością niezbędną dla prawidłowo funkcjonującej demokracji oraz systemów medialnych. Bogactwo znaczeniowe pluralizmu mediów sprawia, że jest on interpretowany na wiele sposobów i często w dowolny sposób wykorzystuje się go do formowania założeń polityki medialnej. Niniejsza rozprawa podejmuje kwestię pluralizmu mediów na przykładzie wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej należących do Unii Europejskiej. Celem rozprawy jest przedstawienie kwestii pluralizmu mediów w oparciu o narzędzie Monitor Pluralizmu Mediów, który jest elementem polityki medialnej Unii Europejskiej. W dysertacji przedstawiona zostanie działalność instytucji unijnych w zakresie pluralizmu mediów i najważniejsze założenia polityki medialnej UE gwarantujące pluralizm. Ważną częścią pracy jest analiza porównawcza stanu pluralizmu mediów w wybranych krajach. Ukazany zostanie stopień zagrożenia dla pluralizmu mediów w obrębie tych państw – czy istnieje tam niskie, średnie, czy wysokie zagrożenie oraz to, jakie zachodzą między nimi korelacje. Obszar badawczy stanowi dziewięć krajów: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia i Węgry. Analiza stanu pluralizmu mediów w tych krajach pozwoli dostrzec ewolucję systemów państw, które stosunkowo niedawno dokonały internalizacji demokratycznych standardów mediów. W pracy postawiono następujące hipotezy główne i szczegółowe: H1: Monitor Pluralizmu Mediów jest efektywnym i kompleksowym narzędziem oceny zagrożeń dla pluralizmu mediów, a jego ewolucja pozwala bardziej wspierać politykę medialną Unii Europejskiej; - h1: ewolucja wskaźników Monitora Pluralizmu Mediów wynika głównie z rozwoju technologicznego mediów; - h2: nowe wskaźniki Monitora Pluralizmu Mediów umożliwiają bardziej kompleksową ocenę zagrożeń dla pluralizmu mediów; H2: stopień zagrożenia dla pluralizmu mediów w dziewięciu wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej w czterech głównych kategoriach MPM 2016-2017 pozostał na niezmienionym poziomie; - h1: wzrost zagrożenia dla pluralizmu mediów w obrębie wskaźników dotyczących koncentracji własności mediów oraz politycznej niezależności mediów jest wyraźny i zagraża pluralizmowi wewnętrznemu mediów; H3: najwyższe zagrożenie dla pluralizmu mediów w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej występuje w obrębie pluralizmu politycznego i pluralizmu własności. W celu weryfikacji hipotez w niniejszej rozprawie zostały zastosowane metody ilościowe, jakościowe oraz opisowe. Aby w pełni przedstawić zagadnienie dotyczące pluralizmu mediów w kontekście polityki medialnej Unii Europejskiej, niezbędne jest przeanalizowanie działalności Unii w tym zakresie. W dysertacji zostaną przedstawione najważniejsze regulacje prawne, a także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ze względu na wielkość obszaru badań i brak możliwości samodzielnego zgromadzenia danych, jako podstawową technikę badawczą zastosowano analizę danych zastanych, czyli analizę danych zgromadzonych w raportach (m.in. Monitor Pluralizmu Mediów, kwoty produkcji europejskiej) oraz analizę treści aktów prawnych (np. dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych). Dane ilościowe przedstawione m.in. w MPM zostaną poddane analizie jakościowej w celu wyciągnięcia wniosków i przedstawienia stanu pluralizmu mediów w poszczególnych krajach. Przeprowadzona zostanie także analiza porównawcza wyników MPM 2016- 2017. Pozwoli ona ocenić, czy i jakie korelacje zachodzą pomiędzy stopniem zagrożenia dla poszczególnego rodzaju pluralizmu a indeksami wolności mediów Freedom House i Reporterów bez Granic.

The main topic of the dissertation is media pluralism. It is a very complex issue, which is defined by many authors in a different way. The most popular one is the division into external and internal pluralism. External pluralism refers to the diversity of independent and autonomous media entities, while internal means a diverse content of respective media. In my dissertation I am referring to the issue of media pluralism in 9 selected countries: Bulgaria, Croatia, Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland and Romania. The research is based on a special tool called Media Pluralism Monitor (MPM) designed by The Centre for Media Pluralism and Media Freedom (CMPF). MPM was created to assess the risks for media pluralism in a given country and is co-funded by the European Union. In 2014 and 2015 there were two pilot-test implementations in only a few European countries built on the prototype of the MPM that was designed in the 2009. After that the tool has been implemented in 2016 and 2017 in all EU countries. MPM assesses the risks to media pluralism based on a set of twenty indicators that are measured in four different areas: Basic Protection, Market Plurality, Political Independence and Social Inclusiveness. Basic Protection refers to protection of freedom of expression, protection of right to information, journalistic profession, standards and protection, independence and effectiveness of the media authority, universal reach of traditional media and access to the Internet. Market Plurality refers to transparency of media ownership, media ownership concentration (horizontal), cross-media concentration of ownership and competition enforcement, commercial and owner influence over editorial content and media viability. Political Independence refers to political independence of media, editorial autonomy, media and democratic electoral process, state regulation of resources and support for the media sector, independence of PSM governance and funding. Social Inclusiveness refers to access to media for minorities, access to media for local/regional communities and for community media, access to media for people with disabilities, access to media for women and media literacy. It is worth mentioning that the results of the MPM are presented according to three categories of risk: low, medium and high. The following hypotheses were put forward in the thesis: H1: Media Pluralism Monitor is an effective and comprehensive assessment tool for risks to media pluralism, and its evolution allows more support for the media policy of the European Union; - h1: the evolution of the indicators of the Media Pluralism Monitor results mainly from the technological development of the media; - h2: new indicators of the Media Pluralism Monitor enable a more comprehensive assessment of risks to media pluralism; H2: the degree of risk to media pluralism in the nine selected countries of East-Central and Southern Europe in the four main categories of the MPM 2016-2017 remained unchanged; - h1: increased risk to media pluralism within the indicators of concentration of media ownership and political independence of the media is clear and threatens media pluralism; H3: the highest risk to media pluralism in selected countries of East-Central and Southern Europe occurs within political pluralism and ownership pluralism. In my dissertation I compare the results of MPM 2016 and MPM 2017 and I also refer to the World Press Freedom Index compiled and published by Freedom House and Reporters Without Borders. Thanks to this, I found out the condition of media pluralism and the biggest risks to media pluralism in the countries I have chosen. Unfortunately, no country analyzed is free from risks to media pluralism.