Test trójstopniowy a paradygmaty prawa autorskiego

Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest analiza testu trójstopniowego w prawie autorskim w kontekście paradygmatów tego prawa. Postawiona została teza o nieprawidłowości postrzegania formuły testu trójstopniowego jako narzędzia ukierunkowanego tylko na zabezpieczenie interesów twórców i zasadności dążenia do jego zorientowania na realizowaną obok prawodawców również przez sądy funkcję równoważenia tych interesów z interesem społecznym. Posłużono się metodą dogmatyczną, historyczną oraz w ograniczonym zakresie porównawczą. Rozprawa podzielona została na osiem rozdziałów, które poprzedzone są wprowadzeniem oraz zamknięte zakończeniem. W rozdziale 1 omówiono przedstawiane w debacie o paradygmacie prawa autorskiego założenia funkcjonalne, jakie przypisywało oraz przypisuje się temu prawu oraz podstawowe teoretyczne modele określania treści prawa autorskiego. Przedmiotem rozdziału 2 jest analiza rozwiązań prawnych, z których wykorzystaniem wyznaczany jest zakres sfery wyłączności autorskiej, zarówno od strony pozytywnej (na przykład w zakresie określania treści prawa), jak również bardziej obszernie od istotnej z punktu widzenia tematyki niniejszej pracy strony ograniczeń wyłączności. W rozdziałach 3 i 4 poddano analizie formułę testu trójstopniowego w Konwencji Berneńskiej, TRIPS oraz WCT. Wskazana została geneza tej konstrukcji, jej ugruntowanie w obowiązującym prawie, jak również relacje pomiędzy poszczególnymi testami. Wyodrębniono trzy teoretycznie możliwe funkcje realizowane przez wskazane testy, jak również przedstawiono relację każdego z nich do określonych w prawie międzynarodowym ograniczeń wyłączności (rozdział 3). Konieczne było także omówienie poszczególnych kryteriów składających się na badany test (rozdział 4). Rozdział 5 poświęcony został miejscu i funkcjom testu trójstopniowego w prawie Unii Europejskiej, przy położeniu głównego nacisku na Dyrektywę 2001/29. Rozdział 6 zawiera z uwagi na cywilnoprawny kontekst prowadzonych w pracy rozważań obszerne odniesienie do prawa polskiego. Przedstawia on sposób oraz specyfikę posłużenia się kryteriami badanego testu w art. 35 pr.aut. W rozdziale 7 zbadano założenia przyjętej w USA doktryny fair use, która jest konkretnym wyrazem przełożenia tezy badawczej niniejszej pracy na kształt krajowego prawa autorskiego. Kwestii, czy formuła testu trójstopniowego może być wykorzystana jako instrument otwierający prawo autorskie na zmieniające się uwarunkowania społeczne i ekonomiczne, poświęcony jest rozdział 8. Zawiera on analizę dotyczącą po pierwsze odejścia od stosowania badanej formuły jako testu trzech „stopni“ w kierunku traktowania go jako testu trzech „czynników“, po drugie zaś wykorzystania takiego testu bezpośrednio przez sądy jako samodzielnego i odrębnego od katalogu określonych ograniczeń wyłączności autorskiej narzędzia ten katalog uzupełniającego.

Subject matter of the dissertation is an analysis of the three-step test in copyright law in the context of the paradigms of copyright. The thesis statement is the inaccuracy of perceiving the three-step test formula as an author-centric instrument and instead the legitimacy of the tendency to use it both by legislators and courts as a tool for balancing interests in copyright. In course of research the dogmatic, historic and to some extent the comparative metod have been applied. The dissertation is divided into eight chapters preceded by an introduction and followed by conclusion remarks. Chapter 1 considers the functional assumptions of copyright discussed in the debate about its paradigms as well as the basic theoretical models of defining the scope of copyright. Chapter 2 considers the legal instruments used to set forth the scope of the authors‘ exclusivity, both from the positive perspective (for example by defining the rights attached to the author) and more extensively from the perspective of the limitations of copyright exclusivity. Chapters 3 and 4 present an analysis of the three-step test formula in the Berne Convention, TRIPS and WCT. The origin of this legal instrument, its legal foundation, the relation between the various tests as well as their influence on defined copyright limitations are the main points of research at this point. Three theoretically possible functions of these tests are extracted from the provisions of these acts of international law (chapter 3). Chapter 4 contains an overview of the three-step test criteria. Chapter 5 is aimed at a presentation of the functions of the three-step test in EU law, with main emphasis put on Directive 2001/29. Due to the civil-law context of considerations in the dissertation Chapter 6 refers extensively to Polish law. It presents the specific way the criteria of the three-step test have been applied in art. 35 of the Polish Copyright Act. Chapter 7 contains an overview of the US fair use doctrine, which can be perceived as an exemplary implementation of the thesis statement in national copyright law. Chapter 8 considers the issue whether the three-step test formula can be applied as an instrument opening copyright law to evolving social and economic conditions. Subject of the analysis is firstly the possibility of treating the test as a „three-factor“ test and secondly the option of its direct application by the courts enabling them to extend the catalogue of defined copyright limitations.