Korporacje transnarodowe i multinarodowe a rozliczalność wertykalna i diagonalna w demokracji liberalnej

Wielkie korporacje rozbudzają wyobraźnię: każdego dnia media opisują ich sukcesy, podboje czy podejrzane aktywności. Zwłaszcza ten ostatni komponent prowadzi do dyskusji o ewentualnych nadużyciach korporacji, wszak to właśnie wielkie korporacje gromadzą wielki kapitał – a z wielkim kapitałem wiąże się wielka władza. Nadużyciom zapobiegać ma demokracja liberalna – jako zwycięski ustrój ostatnich dekad, który przede wszystkim ma chronić jednostki. Główną osią niniejszej pracy jest zatem próba opisania natury wpływu wielkich korporacji na funkcjonowanie demokracji liberalnej. W tym celu opisano kluczowe terminy jak demokracja liberalna czy wielkie korporacje. Demokrację liberalną ujęto w świetle aksjologicznym (liberalnym); wielkie korporacje zaś objęto w ramach teorii dot. korporacji transnarodowych i multinarodowych. Jako, że przytaczane koncepty są terminami dosyć szerokimi, o długiej i skomplikowanej historii, do uporządkowania analizy użyto teorii rozliczalności wertykalnej i diagonalnej. Wnioski okazały się dosyć pesymistyczne: korporacje negatywnie wpływają na kondycję demokracji liberalnej, gdyż odbierają podstawowe prawa jednostek jak prawo do alternatyw informacji, do uczciwego konkurowania o głosy czy do oświeconego rozumienia. Niemniej, wyniki są ograniczone przytoczonymi badaniami, statystykami czy źródłami, przez co wskazanym są dalsze badania o kierunku niniejszej pracy.

Big corporations do ignite the imagination, as every day one can hear in the media about their successes, challenges they face and occasionally about their suspicious endeavors. Especially the last component sparks the discussion about eventual misuses of power, since big corporations harbor lots of assets, which bring money – and money is power. Such problems seem to be preventable by the means of ever-victorious liberal democracy, which ought to protect the individuals. The main outline of this work is bound to the question of how big corporations influence liberal democracy. In order to do so, one needs first to ascertain the key concepts such as said liberal democracy and big corporations. Respectfully, the former is represented more through its values (i.e. liberal ones), rather than in a procedural way; the latter through trans- and multinational theories. Since both concepts are as well-explored as developed, one needs to extensively represent them before fully committing to the analysis, which is conducted through vertical and diagonal accountability theory for more clarity and order. The findings seem to be quite pessimistic: corporations do influence liberal democracy in a negative manner, because they take away the basic rights of individuals, such as rights to the alternative information sources and to compete for the votes; and also to the enlightened understanding. Nevertheless, the findings are also limited by the sources, statistics and research used and thus more research is very much recommended.