Źródła siarczkowe w rejonie Pienin

W artykule przedstawiono analizę porównawczą chemizmu wód źródeł siarczkowych położonych na obszarze Pienińskiego Parku Narodowego i jego otuliny po obu stronach granicy polsko-słowackiej. Stwierdzono hydrochemiczną odrębność tych źródeł w porównaniu do zwykłych wód pienińskich, jak również duże zróżnicowanie ich mineralizacji i składu jonowego. Największą odmienność wykazuje mineralne źródło siarczkowe w Wielkim Lipniku na Słowacji, w którym stwierdzono najwyższą mineralizację, najwyższą zawartość jonów siarki dwuwartościowej oraz zawartość fluoru, pozwalającą zaliczyć wodę również do fluorkowych. W źródle tym, bazując na wynikach modelu roztworu wykonanego w programie PHREEQC, stwierdzono duże wartości ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (10-77 atm). Ponadto wody te, na tle pozostałych objętych badaniami, wyróżniają się tendencją do rozpuszczania skalenia potasowego oraz illitu, produktu wietrzenia skaleni i innych glino-krzemianów. Mechanizm kształtowania się chemizmu wód źródeł siarczkowych jest złożony i nie do końca jeszcze wyjaśniony, stąd wszystkie opisane źródła zasługują zarówno na zainteresowanie naukowe, jak i na ochronę w celu zachowania ich unikalnego charakteru.

The paper compares chemical composition of sulfide springs located within the Pieniny National Park and its buffer zone on both sides of the Polish-Slovak border. The springs differed in hydrochemical terms from typical Pieniny waters and showed high variability in mineralization and ionic composition. The most distinctive spring was a sulfide one in Wielki Lipnik, Slovakia that showed the highest content of minerals and sulfide. It was also rich in fluorine, which enabled its classification as a fluoride spring. A solution model analyzed in PHREEQC program indicated high partial pressure of carbon dioxide (10-77 atm). Moreover, as compared with the other investigated waters, those from this spring were capable of dissolving potassium feldspar as well as illite formed in the course of weathering of feldspars and other aluminosilicates. The process in which a chemical composition of sulfide springs evolves is complex and still not fully understood. Therefore, all described springs deserve both scientific interest and protection to preserve their unique character.