Szkoła Rycerska: codzienność instytucji i losy absolwentów

Tematem pracy jest europejskie i krajowe tło ideowe na którym powstała warszawska Szkoła Rycerska. Została ona potraktowana nie jako jednorodny projekt edukacyjny, lecz wypadkowa działania różnych prądów intelektualnych i politycznych. Z jednej strony stanowiła bowiem instytucję typową dla XVIII-wiecznych państw policyjnych, z drugiej zaś – nieuchronnie musiała wpisywać się w porządek społeczno-ideowy I Rzeczypospolitej. Podkreślono także istotność inspiracji pietystycznych, których znaczenia dotąd nie doceniano. Szkoła działała na styku oddziaływania dwóch sił politycznych i wywodzących się z nich programów estetycznych – klasycystycznego dworu królewskiego i sentymentalnych Puław stanowiących polityczny szaniec obozu Czartoryskich. Analizie poddano dokumenty założycielskie Szkoły – przede wszystkim te autorstwa Johna Linda i księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Szkolne regulaminy były bowiem przede wszystkim pochodną prac i przemyśleń tych dwóch postaci. Podjęto próbę rekonstrukcji codzienności Korpusu Kadetów – wykorzystano w tym celu źródła pamiętnikarskie, w tym niewykorzystywane dotąd w tym kontekście pamiętniki sekretarza Czartoryskiego – Felicjana Biernackiego. Pracę wieńczą życiorysy kilkunastu kadetów rozpatrywane na tle wydarzeń politycznych i militarnych drugiej połowy XVIII wieku.

The School of Chivalry in Warsaw has already been a subject of research. Its day-to-day functioning and financial basis have their detailed studies..Thus, the main objective of this dissertation is different: it is an attempt to indicate all ambiguities and contradictions visible in this institutional project. As far as sources are concerned, the dissertation is mainly based on letters, diaries and memoires. The already published memoires of Seweryn Bukar and Julian Ursyn Niemcewicz were used together with unpublished manuscript of Felicjan Biernacki. I looked over resources of Central Archive for Historical Records in Warsaw and National Archive in Cracow. Intellectual foundations of School are reconstructed on the basis of King Stanisław August’s memoires, letters of John Lind and essays of Adam Kazimierz Czartoryski. Dissertation consists of four chapters. The first regards European intellectual context of School’s establishment; the second describes documents fundamental for its creation; the third chapter is dedicated to daily routine of professors, officers and students and the fourth – to careers and life paths of School graduates until 1795. The military character of the School is overrated in hitherto studies. Original plans of John Lind were quite different. He believed that School should prepare to serve in civil service, commerce, finance and engineering. In this context, School could be seen as a vanguard of 18th century capitalism in agrarian reality of Polish-Lithuanian Commonwealth.