Microeconomics of Gender Inequality: Selected Issues

Niniejsza praca doktorska jest poświęcona analizie nierówności ze względu na płeć na rynku pracy. Poprzez analizę danych indywidualnych staramy się uwzględniać różnice w charakterystykach, które mogą mieć wpływ na wydajność lub dostęp do zatrudnienia. Analiza koncentruje się na krajach transformacji oraz na grupie kontrolnej krajów o wysokich dochodach. Stosowane są metody mikroekonometryczne w celu odpowiedzi na wyzwania związane z analizą przeprowadzaną dla wielu krajów w dłuższym okresie czasu. Nierówność kobiet i mężczyzn na rynku pracy nadal jest ważnym tematem debat politycznych i badań naukowców. Kobiety mają niższe wskaźniki zatrudnienia i zarabiają mniej niż mężczyźni w niemal wszystkich krajach Europy, a znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy sytuacja ta jest związana z dyskryminacją, różnicami w cechach, które mają wpływ na produktywność, różnicami w preferencjach przy wyborze między pracą a wypoczynkiem, czy też różnicami w obciążeniu obowiązkami poza rynkiem pracy pozostaje wyzwaniem dla badań empirycznych. Obszerna literatura koncentruje się na potencjalnych czynnikach stojących za obserwowanymi nierównościami między kobietami i mężczyznami na rynku pracy, jak i na ewolucji tych nierówności w poszczególnych krajach i w ujęciu międzynarodowym. Nierówności między kobietami i mężczyznami na rynkach pracy krajów Europy Środkowej i Wschodniej zostały również szeroko zbadane w literaturze, jednak głównie w kontekście skutków transformacji gospodarczej. W tej pracy ponownie analizujemy temat nierówności między kobietami i mężczyznami na rynkach pracy w krajach transformacji i staramy się wykorzystać szerszy zestaw dostępnych metod ekonometrycznych, a także możliwość zebrania danych dla większej liczby krajów transformacji i dla dłuższego okres czasu. Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą, jest to pierwsze badanie, które zapewnia tak kompleksową i aktualną analizę nierówności ze względu na płeć na rynkach pracy w krajach transformacji. Badamy nierówności pomiędzy kobietami i mężczyznami we wskaźnikach zatrudnienia, wysokości płac i prawdopodobieństwie otrzymywania płac poniżej stawek minimalnych. Wykonujemy również analizę studium przypadku przy użyciu danych personelu konkretnej firmy działającej w kraju transformacji, która pozwala na analizę ewolucji różnic w płacach tych samych kobiet i mężczyzn w czasie. Analiza zawarta w niniejszej pracy obejmuje okres ponad 20 lat, począwszy od wczesnych lat dziewięćdziesiątych. Przeprowadzamy analizy dla krajów transformacji jako grupy, które porównywane są do krajów Europy Zachodniej, jak również przedstawiamy wyniki dla poszczególnych krajów oddzielnie. Podczas gdy większość wyników dotyczy węższego zestawu krajów transformacji, które obecnie są członkami Unii Europejskiej, staramy się rozszerzyć analizę o inne kraje transformacji kiedy tylko jest to możliwe. Ta obszerna analiza jest poświęcona sprawdzeniu następującej hipotezy: Nierówności między kobietami i mężczyznami, dostosowane o różnice w indywidualnych charakterystykach, obniżały się na przestrzeni ostatnich lat na rynkach pracy w krajach transformacji, podobnie jak w krajach Europy Zachodniej,. Analiza nierówności między płciami w stopach zatrudnienia, która przeprowadzana jest w rozdziale 1, obejmuje okres ponad 20 lat, i uwzględnia 27 krajów transformacji. Wykorzystany jest unikalny zestaw danych stworzony poprzez zebranie i harmonizację wielu źródeł danych. Przy użyciu tego zbioru otrzymujemy ponad 1600 oszacowań luk między kobietami i mężczyznami we wskaźnikach zatrudnienia, dostosowanych o różnice w charakterystykach, dla poszczególnych krajów, lat i źródeł danych. Choć analiza oparta na wielu źródłach danych jest wyzwaniem, pozwala ona na zbadanie dłuższego okresu czasu, począwszy od wczesnych lat dziewięćdziesiątych, oraz na uwzględnienie w analizach szerszego zestawu krajów transformacji. Otrzymane wyniki wskazują, że w przeciwieństwie do grupy krajów kontrolnych, nie obserwujemy tendencji spadkowej w lukach między kobietami i mężczyznami we wskaźnikach zatrudnienia wśród krajów transformacji. Oprócz analizy zmian otrzymanych wskaźników w czasie, staramy się brać pod uwagę heterogeniczność zmian stóp zatrudnienia w różnych grupach wiekowych, i odróżnić efekty kohortowe i grup wieku. Wyniki wskazują, że przeciętnie wśród krajów transformacji wśród kobiet urodzonych później nie występują niższe skorygowane luki w stopach zatrudnienia niż wśród kobiet urodzonych wcześniej. Pozostała część dysertacji poświęcona jest nierównościom płacowym. Analiza luk między kobietami i mężczyznami w płacach, która jest wykonana w rozdziale 2, koncentruje się na podgrupie krajów transformacji, które są obecnie członkami Unii Europejskiej, i obejmuje okres począwszy od roku 2003. Chociaż istnieją badania dostarczające oszacowań luki płacowej dla niektórych krajów i lat objętych analizą, ich interpretacja może być trudna ze względu na różnice w podejściach metodologicznych pomiędzy badaniami. Obszerna literatura poświęcona jest ulepszaniu technik ekonometrycznych stosowanych do oszacowań różnic w wynagrodzeniach skorygowanych o różnice w charakterystykach. Ten rozwój metod pozwala na bardziej precyzyjny i uniwersalny pomiar nierówności, jednak często porównywanie wyników pomiędzy badaniami jest niemożliwe ze względu na różnice w podejściu metodologicznym. W związku z tym dostępna informacja na temat ewolucji nierówności między kobietami i mężczyznami w krajach transformacji pozostaje niepełna. W rozdziale 2 stosujemy wiele metod dekompozycji dla tego samego źródła danych indywidualnych w celu uzyskania spójnych oszacowań skorygowanych luk w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn dla grupy krajów transformacji i grupy kontrolnej. Dla każdego kraju i roku, który jest uwzględniony w analizie, szacujemy 150 wskaźników skorygowanej luki płacowej. Szacunki różnią się w pod względem zastosowanego podejścia ekonometrycznego, zestawu kontrolowanych charakterystyk, lub analizowanego momentu rozkładu płac. Następnie analizujemy trend w otrzymanych wskaźnikach luki płacowej w ramach każdego ze 150 podejść metodologicznych. Wyniki wskazują, że skorygowane luki płacowe nie maleją wśród krajów transformacji. Taki wynik został otrzymany dla wszystkich uwzględnionych momentów rozkładu płac. Nierówności płacowe u dołu rozkładu wynagrodzeń nie maleją pomimo zwiększenia płac minimalnych w krajach transformacji. W rozdziale 3 skupiamy się więc na temacie nierówności płci w naruszeniach płacy minimalnej. Utrzymujące się różnice między kobietami i mężczyznami w prawdopodobieństw otrzymywanie płac poniżej statutowego minimum mogą być jednym z czynników, które utrudniają zmniejszenie nierówności płac kobiet i mężczyzn na dole dystrybucji płac. Wyniki wskazują, że naruszenia płacy minimalnej są znacznie wyższe wśród kobiet, a te różnice nie mogą być wyjaśnione przez różnice w obserwowalnych charakterystykach. Badanie ewolucji luki między kobietami i mężczyznami w poziomie naruszeń płacy minimalnej również wskazują, że te nierówności są względnie stabilne w czasie. W rozdziale 4 analizowany jest unikalny zestaw danych personelu, który obejmuje okres 1990-2006, i zawiera szczegółowe informacje na temat wszystkich pracowników zatrudnionych w analizowanym dużym przedsiębiorstwie przemysłowym w Rosji. Wyniki wskazują, że luka płacowa między kobietami i mężczyznami w analizowanej spółce była bardzo mała na początku lat dziewięćdziesiątych, ale znacznie wzrosła w okresie transformacji, osiągając najwyższy poziom w roku 1998. Różnice płac między kobietami i mężczyznami następnie maleją, aż do ostatniego dostępnego roku 2006. Różnice w zmiennych demograficznych lub edukacji nie wyjaśniają zaobserwowanych różnic w płacach, lecz uwzględnienie różnic w zawodach wyjaśnia większość różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn. Wyniki wskazują również, że luki płac ze względu na płeć w analizowanej firmie pojawiają się w momencie uzyskania zatrudnienia i często rosną w miarę upływu czasu.

In this work we focus on the gender dimension of inequalities in the labour market. We implement microeconomic approach and through the analysis of individual level data we try to control for differences in personal characteristics that may affect productivity or access to employment in order to estimate adjusted gender gaps in the labour market. Our analysis focuses on transition economies and control group of high income countries. We implement micro-econometric techniques in order to respond to challenges related to the analysis of individual level data in cross-country setting. The gender gaps in the labour market remain to be an important topic of political debates and researchers' studies. Women continue to have lower employment rates and earn less than men in almost all European countries, and it remains an empirical question whether this situation is related to discrimination, differences in characteristics that are well-rewarded on the labour market, differences in preferences towards the labour-leisure choice and/or differences in the workload outside the labour market. There is broad literature focused on the potential factors standing behind observed gender gaps in the labour markets, or on the evolution of gender gaps for particular countries, and in cross-country setting. Gender gaps among Central and Eastern Europe countries have also been extensively studied in the literature, mainly in the context of the effects of economic transformation on gender inequalities in the labour market. In this thesis we revisit the topic of gender gaps in transition countries, and we try to make advantage of the improved methodological approaches, as well as potential to collect the data for broad set of transition countries and for a much longer time span. To the best of our knowledge, this is the first study to provide such comprehensive and up-to-date analysis of gender gaps in the labour markets in transition countries. We study gender gaps in employment rates, wages, and probability to receive sub-minimum wages. We also perform a case study analysis of personnel data that provides additional insight on the developments of the gender wage gaps in specific firm after transition. The analysis provided in this thesis covers the period of more than 20 years starting from the early nineties. We provide analyses for the transition countries as a group, which we benchmark to the set of Western Europe countries. Moreover, we provide the results for specific countries separately. While most results apply to the narrower set of transition countries that are now members of the European Union, we try to expand the analysis to include other transition countries whenever possible. This extensive analysis is devoted to testing the following hypothesis: The adjusted gender gaps in the labour markets of transition countries were decreasing over the last years, similarly to the Western Europe countries. For the analysis of gender gaps in employment rates that is performed in Chapter 1 we cover the period of more than 20 years, and include as many as 27 transition countries. We create unique dataset via harmonisation of multiple data sources. With these dataset we obtain more than 1600 estimates of gender gaps in employment rates for specific country, year and source. While cross-country analyses based on multiple data sources is challenging, it allows us to cover possibly longest period of time, starting from the early nineties, and to include in the analyses broader set of transition countries. We show that, unlike in the group of benchmark countries, there is no clear decreasing trend in gender gaps in employment rates among transition countries. Apart from the analyses of the time trend in employment rates, we try to take into account the heterogeneity in employment rates developments among different age groups, and distinguish the age and cohort effects. We show that among transition countries on average women born later do not experience lower adjusted gaps in employment rates than women born earlier. The remainder of the thesis focuses on wage inequalities. Analysis of gender gaps in wages that is performed in Chapter 2 focuses on subset of transition countries that are currently members of the European Union, and covers the period starting from 2003. While there are studies providing estimates of gender wage gaps for some of covered countries and years, the interpretation of the available indicators may be challenging due to differences in methodological approaches. There is vast stream of literature devoted to improving the econometric techniques to decompose gender gaps. While these developments made the measurement more precise and universal, it is often impossible to compare the gender gaps estimates between studies. Thus, the information on the evolution of gender gaps in transition countries is not yet complete. We try to apply multiple decomposition techniques to the same source of individual level data in order to obtain consistent estimates of recent developments of gender gaps in wages for both transition and control countries. For each country and year that is included in the analyses, we obtain 150 estimates of adjusted gender wage gaps. Estimates differ in the econometric approach applied, set of characteristics controlled, or moment of the distribution at which gender wage gap is assessed. We then analyse the time trend in gender wage gap within each of the 150 methodological approaches, and we show that the adjusted gaps in wages are not decreasing among transition countries. Apart from the analyses of the adjusted gender wage gaps at the mean, we also study the evolutions of gender gaps at different points of the wage distribution, and we also do not find decreasing trend. The gender inequality at the bottom of the distribution is not decreasing despite increasing minimum wages among the transition countries. Thus, in Chapter 3 we focus on specific topic of gender dimension of minimum wage non-compliance. Persistent gender gaps in probabilities to receive sub-minimum wages might be one of the factors that hinder the reduction in gender wage inequality at the bottom of the distribution. We find that the minimum wage non-compliance measures are significantly higher among women, and these differences cannot be explained by differences in observable characteristics. We also study the evolution of the gender gaps in minimum wage non-compliance, and again we do not find clear decreasing trends for transition countries. The same applies to benchmark countries. In Chapter 4 we analyse unique set of personnel data, that covers the period of 1990-2006 and contains detailed information on all workers employed in analysed large industrial company in Russia. We find that the gender wage gaps in the analysed company were evolving around the inverse U-shape pattern over time. The gender wage gaps were very small in the early nineties, but significantly increased after the transition reaching the highest level in 1998. The gender wage differences were then decreasing until the last available year of 2006. We find that differences in demographic or education variables do not explain observed differences in wages, but accounting for differences in occupations explains most of the gender wage gap. We also find that the gender wage gaps in the analysed firm appear at the moment of getting employment, and are often increasing over time at the individual level.