Morfologia i osteohistologia fitozaurów z górnego triasu Krasiejowa

Fitozaury (Phytosauria/Parasuchia) były grupą czworonożnych, drapieżnych gadów zbliżonych ogólną budową ciała do współczesnych krokodyli. W zapisie kopalnym bezsprzeczne skamieniałości tych zwierząt znane są z późnego triasu (karnik-retyk) z formacji zidentyfikowanych w różnych rejonach Ziemi. W roku 1993, na obszarze Śląska Opolskiego, w miejscowości Krasiejów odkryto oprócz innych licznych skamieniałości zwierząt kręgowych szczątki bazalnych fitozaurów. W niniejszej pracy po raz pierwszy szczegółowo opisano i zilustrowano materiał kopalny reprezentujący prawie wszystkie elementy szkieletu fitozaurów z późnotriasowych warstw Krasiejowa. Na podstawie porównań z innymi równowiekowymi taksonami, głównie ze Stanów Zjednoczonych, Indii oraz Niemiec, powołano nowy gatunek Parasuchus agnetis sp. nov. dla materiału z Polski. Obserwacje anatomiczne kości piszczelowych pozwoliły także stwierdzić prawdopodobieństwo współwystępowania na stanowisku w Krasiejowie drugiego taksonu fitozaura. Na jednej z kości ramieniowych zidentyfikowano rzadko występującą, również współcześnie, patologię, polegającą na plastycznym odkształceniu trzonu kości. Jest ona pierwszym tego typu przypadkiem opisanym dla Crurotarsi. Dzięki stosunkowo licznym skamieniałościom możliwe stało się wykonanie analizy osteohistologicznej. Analiza mikrostruktury kości jest pierwszym, jak do tej pory, tak obszernym badaniem tego typu wykonanym dla Phytosauria. Na podstawie otrzymanych wyników oraz dzięki faktowi, iż skamieniałości z Krasiejowa reprezentują osobniki na różnym stopniu rozwoju osobniczego, zaobserwowano zmiany, zarówno morfologiczne jak i osteohistologiczne, zachodzące w trakcie ontogenezy.

The phytosaurs (Phytosauria/Parasuchia) were the group of quadrupedal, carnivorous reptiles similar in general silhouette to the Recent crocodilians. The unquestionable phytosaurian fossil record is restricted to the Late Triassic (Carnian-Rhaetian) sediments of the rock formations identified in different parts of the globe. In 1993 in the Opole region of Silesia near Krasiejów the new locality with basal phytosaurs, apart from other numerous vertebrate fossils, have been discovered. In this dissertation, the phytosaurian fossil material from the Late Triassic sediments of Krasiejów, representing almost every part of the skeleton, is described and illustrated for the first time. On the basis of comparisons with other contemporaneous phytosaurian taxa, mainly from the USA, India, and Germany, the new species Parasuchus agnetis sp. nov. was coined for the Polish material. Anatomical study of the tibiae implied the presence of the second phytosaurian taxon in the Krasiejów locality. One of the humeri is identified to be affected by the rare, even among recent vertebrates, pathology manifested by the plastic deformation of the diaphysis. It is the first case of such deformation described for the Crurotarsi. Relatively abundant fossils also made the osteohistological analysis feasible. Bone microstructure analysis is the first, up to date, such extensive study of the Phytosauria. On the basis of acquired results and due to the fact that the specimens represent individuals of different biological ages, ontogenetic changes, both morphological and osteohistological, were identified.