Non-metaphorical and metaphorical meanings of Middle English military nouns in the historical perspective: a corpus-based study

Summary Non-metaphorical and metaphorical meanings of Middle English military nouns in the historical perspective: a corpus-based study The aim of the present study was to describe the non-metaphorical and metaphorical meanings of the French loan nouns WAR, BATTLE and the native noun FIGHT, which are part of the lexical field MILITARY. The corpus of the study is Markus's (2008) Innsbruck Corpus of Middle English Prose. The metaphor and its role in discourse has been the subject of interest of scholars since the earliest (Aristotle, Plato) and it also attracts the attention of contemporary linguists, as is reflected in, e.g., Lakoff and Johnson's work Metaphors We Live By (1980), where they present a cognitive approach to metaphor, which, although reveals a mechanism of metaphor, is of limited use in the analysis of historical texts. Consequently, the present dissertation is written with reference to the traditional, Aristotelean theory of metaphor as the main model used for the analysis of non-metaphorical and metaphorical meanings of the above military terms. In the present study, the examination was concerned with Middle English 12th-15th century texts containing military terms with non-metaphorical and metaphorical meanings, which represented different genres (e.g. lives of saints, legal texts, handbooks etc.). The statistical data of the research and fragments of texts containing military terms with (non-)metaphorical meanings are adduced in the body of the work, while a full corpus of text fragments containing such meanings can be found in the attachment to the present work. As regards Chapter Two and Seven, they are not concerned with Middle English. Chapter Two offers a concise review of basic military terminology in Old English, its data coming chiefly from the Oxford English Dictionary and Dictionary of Old English. The military terms there were classified into simple and compound forms belonging to the categories semantically close to WAR, BATTLE, FIGHT, but the (non-)metaphorical aspects of their use were not examined. As for Chapter Seven, its military terminology goes beyond the time frame of the present work, as it is focused on the examination of the non-metaphorical and metaphorical meanings of WAR, BATTLE, FIGHT in Shakespeare's works (i.e. Early Modern English). The analysis of these terms in a period later than Middle English allows one to observe how and to what extent statistical data from Early Modern English were different from those of Middle English. Streszczenie Niemetaforyczne i metaforyczne znaczenia średnioangielskich rzeczowników militarnych w perspektywie historycznej: badanie korpusowe Metafora, zjawisko obecne w języku od czasów starożytnych i będące przedmiotem licznych badań, zostało omówione w niniejszej rozprawie, której celem była analiza średnioangielskich znaczeń niemetaforycznych i metaforycznych trzech terminów: dwóch zapożyczeń francuskich WAR, BATTLE oraz rodzimego rzeczownika FIGHT, należących do pola znaczeniowego MILITARY. Przedłożona dysertacja doktorska stanowi wkład do badań nad semantyką historyczną języka angielskiego oraz teorią metafory w obszarze terminologii militarnej. Podstawowy materiał zdaniowy wykorzystywany do analizy sposobu użycia tych terminów został zaczerpnięty ze zbioru tekstów prozy średnioangielskiej (Innsbruck Corpus of Middle English Prose) Manfreda Markusa (2008). Badania nad metaforą oraz jej rolą w dyskursie, stanowią przedmiot zainteresowań językoznawców. Fakt ten znajduje odzwierciedlenie m.in. w publikacji Metafory w naszym życiu (Lakoff — Johnson 1980), prezentującej zupełnie odmienny od tradycyjnego sposób rozumienia metafory. Jednakże podstawowym modelem zastosowanym w niniejszej rozprawie, służącym do analizy i interpretacji znaczeniowej badanych terminów, jest Arystotelesowska teoria metafor, która umożliwiła dokonanie podziału analizowanych w korpusie tekstowym wystąpień terminów WAR, BATTLE, FIGHT na niemetaforyczne i metaforyczne. Klasyczna teoria zakłada, iż metafora to przeniesienie nazwy jednej rzeczy na inną, z rodzaju na gatunek i z gatunku na rodzaj, na zasadzie analogii. Badanie empiryczne obejmowało analizę tekstów średnioangielskich reprezentujące różne gatunki literackie (np. żywoty świętych, teksty prawne, podręczniki etc.) oraz dotyczące różnych epok (były to teksty powstałe pomiędzy 12. a 15. stuleciem, także teksty z przełomu wieków), które następnie zostały omówione pod kątem dosłownego lub przenośnego znaczenia opisywanych terminów militarnych. Wyniki badań omawiane w działach empirycznych oraz przytoczone przykłady egzemplifikują niemetaforyczne i metaforyczne znaczenia analizowane w materiale tekstowym, a załączony obszerny korpus badawczy wykorzystany w pracy stanowi uzupełnienie rozprawy. Istotnym aspektem badań historycznych było przedstawienie uzyskanych danych liczbowych z uwzględnieniem podziału badanych tekstów w czasie i wykazanie głównych tendencji rozwojowych wspomnianych wyżej terminów na przestrzeni wieków. Rozszerzeniem tematyki rozprawy doktorskiej sygnalizowanej w tytule niniejszej pracy są treści rozdziałów drugiego oraz siódmego, których przedmiotem jest analiza terminologii militarnej wcześniej, t.j. w okresie staroangielskim (rozdział drugi) oraz później, t.j. w okresie wczesno-nowo angielskim (język Szekspira, rozdział siódmy). Przeprowadzona analiza słownictwa zawartego w źródłach takich jak Oxford English Dictionary oraz Dictionary of Old English pozwoliła na ustalenie listy stosunkowo licznych terminów militarnych w języku staroangielskim. Poprzez wzgląd na swoją strukturę morfologiczną, wyrazy reprezentujące tą terminologię podzielone zostały na terminy proste oraz złożenia, przyporządkowane w tabelach do poszczególnych kategorii znaczeniowych. Jak wspomniano wyżej, siódmy i ostatni rozdział pracy doktorskiej wychodzi poza zakres czasowy pracy, jako że poświęcony jest analizie niemetaforycznych i metaforycznych wystąpień terminów WAR, BATTLE, FIGHT w dziełach Williama Szekspira. Analiza omawianych terminów w późniejszym niż średnioangielski okresie rozwoju języka angielskiego pozwala zaobserwować w jaki sposób zmieniały się ich znaczenia oraz w jakim stopniu otrzymane dane ilościowe różniły się od tych uzyskanych w wyniku badania tekstów średnioangielskich.