Arbitration and Settlement of Claims in Late Antiquity.

W przedłożonej pracy postawiłam sobie za cel analizę prywatnych metod rozwiązywania sporu funkcjonujących jako alternatywa lub uzupełnienie dla postępowania sądowego w praktyce prawnej Egiptu od IV do VII wieku naszej ery. Inspirację dla prezentowanych badań stanowił kontrowersyjny artykuł Artura Schillera ‘The Courts Are No More’ z roku 1971. Mała liczba źródeł papirologicznych dotyczących sądownictwa państwowego datowanych na czasy po Justynianie skłoniła Schillera do sformułowania tezy, że w tym czasie zanikło sądownictwo państwowe. Miały je zastąpić alternatywne środki rozwiązywania sporów. Teza Schillera spotkała się z gwałtownym odzewem w nauce, najpełniej wyrażonym przez Simona, który argumentował, że sądownictwo państwowe funkcjonowało bez większych przeszkód w VI i VII w. W ostatnich latach problem został podjęty na nowo przez Urbanika, Palme i Kreuzsaler. W rezultacie tocząca się dyskusja nie przyniosła jeszcze satysfakcjonującego rozwiązania ujmującego wszystkie istotne czynniki, jak również – co chyba bardziej istotne, na co zwrócił uwagę Palme – dane statystyczne, które mogłyby rozwiązać problem atrakcyjności alternatywnych metod rozwiązywania sporów w analizowanym okresie.W pracy tej staram się przedstawić hipotetyczny model standardowego ‘postępowania’ ADR (ang. alternative methods of dispute resolution) jaki wyłania się ze źródeł papirologicznych. Wyniki niniejszej analizy pozwolą na ustalenie, do jakiego stopnia możliwe jest mówienie o arbitrażu, mediacji, negocjacjach i innych metodach prywatnego rozwiązywania sporów jako środkach prawnych oraz do jakiego stopnia powinno się je widzieć jako rozwiązania alternatywne. W tym kontekście analiza ta bierze pod uwagę ADR wyłącznie z perspektywy przeprowadzonych postępowań oraz zastosowanych procedur, nie zaś rozwiązań, jakie z nich wynikają i ich zgodności z prawem. Położono nacisk na mechanizmy kontroli społecznej oraz prywatne rozwiązywanie sporów naświetlone przez źródła papirologiczne oraz na sposób w jaki funkcjonowały one w ramach Imperium Romanum w późnej starożytności. Pod uwagę wzięto również interakcję pomiędzy tymi mechanizmami a prawem oraz środkami stosowanymi przez sądownictwo państwowe, jak również kwestię potencjalnego wpływu lokalnych tradycji prawnych w aspekcie alternatywnych metod rozwiązywania sporów, zarówno na praktykę prawną jak również na prawo rzymskie. W praca poddaję krytycznej analizie argumentację tradycyjnie stosowaną przy twierdzeniach o wzroście zastosowania alternatywnych metod rozstrzygania sporów kosztem sądownictwa państwowego w późnej starożytności. Atrakcyjność metod prywatnych omawiana jest z punktu widzenia antropologii, socjologii oraz – do pewnego stopnia – metod statystycznych. Biorę również pod uwagę wyzwania stojące przed osobami decydującymi się na postępowanie prywatne. W dysertacji zestawiam informacje ze źródeł prawnych z dokumentami praktyki prawnej, aby wychwycić podobieństwa i różnice badanych aspektów. Ma to na celu ustalenie, jak arbitraż oraz inne alternatywne metody rozstrzygania sporów funkcjonowały w praktyce prawnej późnej starożytności, jak również wyjaśnienie rozbieżności w źródłach dotyczacych kształtu pewnych instytucji prawnych i ich funkcjonowania w teorii i praktyce prawnej. Podjęta została próba doprecyzowania zakresu wzajemnego wpływu prawa i praktyki prawnej oraz odpowiedzi na pytanie o naturę interakcji pomiędzy antycznym Egiptem a systemem prawnym późnego Imperium Rzymskiego.Wśród dodatkowych pytań, podjętych w niniejszej pracy, można wyróżnić: (i) do jakiego stopnia mieszkańcy Egiptu bizantyjskiego i wschodnich prowincji imperium wykazywali świadomość prawną przy rozwiązywaniu sporów, oraz (ii) co do ich biegłości w stosowaniu prawa w sytuacjach codziennych, czyli co rozumieli pod pojęciem prawa. W tym aspekcie w dysertacji zwracam uwagę na prawo jako narzędzie i czynnik wpływający na relacje społeczne i mechanizm kontroli społecznej funkcjonujący pomiędzy zwykłymi obywatelami.

The aim of this work is to outline the process of private dispute resolution functioning as an alternative or a supplementary measure to the court proceedings in the legal practice of Egypt from the 4th to the 7th century. The inspiration for this study comes from the controversial article of Schiller ‘The Courts Are No More’ published in the year 1971. The scarcity of sources concerning the state jurisdiction dating after Justinian inclined Arthur Schiller to formulate a thesis that this period witnessed a total vanishing of state jurisdiction, which was replaced by alternative measures of dispute resolution. Schiller’s theory met with vehement response, most thoroughly expressed by Simon, who argued that state jurisdiction indeed existed also in 6th and early 7th centuries without significant hindrance. Recently, this problem has been tackled anew by Urbanik, Palme and Kreuzsaler. In effect, the heated debate has yet to lead to a satisfying conclusion that would take into account all the factors and – perhaps more importantly, as duly noted by Palme – include the statistical data, which could challenge the statement concerning the attractiveness of alternative methods of dispute resolution in the given period. The present study offers a hypothetical model of standard ADR ‘proceedings’ resulting from the papyrological evidence. This will allow observing to what extent it is possible to speak about arbitration, mediation, negotiations or other private dispute resolution methods in terms of legal measures, and to what degree they should be perceived as an alternative solution. In this context, this investigation is interested in ADR solely from the standpoint of the conducted ‘proceedings’ and applied ‘procedures’, not the solutions that resulted from it and their accordance with law. The focus is placed on the mechanisms of social control and private dispute resolution in the light of the papyrological evidence, and the way they operated within the legal frames of the Roman empire in Late Antiquity. Of interest is also the interaction between those mechanisms with the law and the means of state adjudication, as well as the question of the possible influence of local legal traditions in the aspect of alternative dispute resolution, both on the legal practice as well as on the Roman law.Further, the arguments usually used to claim the deterioration of the court proceedings in Late Antiquity in favour of the alternative ways of dispute resolution are discussed. The question about the attractiveness of these methods is tackled from the anthropological, sociological and – to some extent – statistical approaches.This work juxtaposes information presented in legal sources with those from documents of legal practice in order to establish similarities and differences on the studied issues. The idea behind this treatment is to establish how arbitration and other methods of dispute resolution functioned in the legal practice of Late Antiquity, as well as to find reasons for the discrepancies between the sources when it comes to the shape of certain legal institutions and their functioning in legal theory and practice. The present work attempts at determining the scope of the mutual influence exercised by law and legal practice. It deals with the problem of how late antique Egypt interacted within the legal system of the late Roman Empire and what was the real impact of Roman law.Among the additional queries addressed in the course of the research the following may be highlighted: (i) to what degree did the inhabitants of Byzantine Egypt and the eastern provinces of the Empire exhibit legal consciousness during the dispute resolution?; and (ii) how skillful and willing were they in using the law in everyday situations, or rather, what did they understand to be law? This work, therefore, also places focus on law as a tool and factor in social relations and a control mechanism functioning between ordinary people.