Style życia osób w kryzysie bezdomności przebywających na terenie m.st. Warszawy i okolic

Praca „Style życia osób w kryzysie bezdomności przebywających na terenie m.st. Warszawy i okolic” opisuje rzeczywistość społeczną dwóch kategorii badanych – reprezentantów bezdomności ulicznej (tzw. „bezdomni bezdachowi”) oraz beneficjentów zinstytucjonalizowanej pomocy (tzw. „bezdomni schroniskowi” ). Grupa ta – według rożnych szacunków – liczy w Warszawie nawet 4 000 osób. Praca stanowi przekrojową analizę różnych obszarów ich funkcjonowania, obejmujących relacje interpersonalne, czasoprzestrzeń, nowe technologie, sferę zawodowo-edukacyjną, przestrzeń realizacji potrzeb fizjologicznych oraz pozazawodowe wymiary uczestnictwa w życiu społecznym, kulturowym oraz religijnym. Poprzedzona została syntetyczną charakterystyką Warszawy, uwzględniającą jej potencjał infrastrukturalny w obszarze wsparcia oraz zasobu mieszkaniowego. Jest to także pierwsza próba spojrzenia na nową rzeczywistość przez pryzmat pandemii wywołanej COVID-19. Motywacją do badań była konieczność podjęcia tematu, który jest w Polsce słabo rozpoznany. Swoją pracą chciałam poszerzyć naukową refleksję nad codziennością o nieuchwytną dotąd perspektywę osób bezdomnych, z drugiej strony w studia nad bezdomnością wpisać rzadko podejmowany wątek ich stylów życia. Moją ambicją było również uruchomienie w dyskursie tematów, które nie były dotąd przedmiotem socjologicznej analizy tj. nowe technologie czy zdrowe odżywianie. Praca jest osadzona w polskiej tradycji badań jakościowych, nawiązując m.in. do dorobku prof. Andrzeja Sicińskiego z Zakładu Badań nad Stylami Życia w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz prof. Elżbiety Tarkowskiej, pionierki socjologii ubóstwa w Polsce. Zastosowałam w niej triangulację metodologiczną, wzbogacając prowadzone przez siebie wywiady (IDI) o obserwację uczestniczącą oraz analizę literatury przedmiotu. Przy formułowaniu wniosków korzystałam także ze swoich blisko dziesięcioletnich doświadczeń zawodowych pracy na rzecz środowiska osób bezdomnych w warszawskich organizacjach pozarządowych. Umożliwiło mi to wyście poza akademickie mury i czerpanie z wiedzy płynącej z bezpośredniego kontaktu z badanymi. Moja „podwójna perspektywa” stanowiła z jednej strony wyzwanie związane z koniecznością dookreślenia pełnionych przeze mnie ról, z drugiej natomiast dała mi szansę dotarcia do obszarów niedostępnych w bardziej skonwencjonalizowanej formule badań.

The doctoral thesis entitled: "Lifestyles of people suffering from homelessness living in Warsaw and its vicinity" describes the social reality of two different types of respondents – unsheltered rough sleepers and residents of temporary accomodantion, benefiting from institutional support. The distinction mentioned above corresponds to two categories of housing deprivation presented in subject literature – rooflessness and houselessness. According to various estimates, representatives of those two groups only in Warsaw itself number up to 4,000 people. My dissertation aims to be cross-sectional analysis of various areas of their daily functioning, including interpersonal relations (with family and friends etc.), space-time (approach to free time, domesticating public spaces etc.), new technologies (access to social media etc.), the professional and educational sphere (lifelong learning, access to labor market etc.), physiological needs (shortage of public showers, toilets and laundry etc.) and non-professional dimensions of participation in social (community involvement etc.), cultural (access to cultural events), religious (spiritual practices etc.) life. The analysis is preceded by a synthetic characteristic of Warsaw, regarding its infrastructural potential in the area of ​​social support and residential stock. It is also the first attempt to look at the new reality through the prism of the COVID-19. The motivation for the research was the need to address the topic that has been poorly and fragmentarily recognized by Polish academics. On the one hand, through my research, I wanted to broaden the scientific reflection on everyday life, including – so far – elusive perspective of homeless people, on the other hand, to include in the study of homelessness the rarely discussed topic of their lifestyles. It was also my ambition to bring into the discourse topics that have not yet been the subject of sociological analysis, such as new technologies (for example having a social media account among homeless) or healthy eating (for example diets offered in soup kitchens). My dissertation is rooted in the Polish tradition of qualitative research, referring to the research of prof. Andrzej Siciński from the Department of Lifestyle Research of the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences and prof. Elżbieta Tarkowska, a pioneer of sociology of poverty in Poland. I used methodological triangulation in it, enriching in-depth interviews (IDI) with observation and analysis of the literature. Formulating conclusions I also took into account my nearly ten year professional experience working for this group in non-governmental organizations in Warsaw. This enabled me to go beyond academic walls and draw on the knowledge that comes from direct contact with research subjects. On the one hand, my double perspective was a challenge related to the need to define my role during the studies, but on the other hand, it gave me a unique chance to reach areas inaccessible in more conventionalized research formula.