Zwischen Prosa und Lyrik von Edmund Polak. Erinnerung an die Lagerzeit anhand der ausgewählten Werke des Autors.

Zakres badawczy pracy obejmuje kulturę pamięci, twórczość obozową oraz literaturę powstałą w obozie w Buchenwaldzie oraz Brzezince. Ogromny zakres literatury powstałej w obozie został ograniczony do twórczości poety i dziennikarza Edmunda Polaka. Praca zakłada analizę codzienności obozowej oraz procesu przywracania pamięci więźniom obozów koncentracyjnych na podstawie trzech książek autora napisanych prozą oraz ponad stu wierszy poety podzielonych według pojawiających się motywów. Celem jest stworzenie obrazu codzienności obozowej według Edmunda Polaka na podstawie jego utworów oraz zobrazowanie roli procesu twórczego dla więźniów. Do głównych pytań badawczych należy pytanie o rolę i znaczenie twórczości obozowej, znaczenie wytworów sztuki w nieludzkich warunkach, czy twórczość obozowa to element ruchu oporu, twórczość Edmunda Polaka na tle ogółu twórczości obozowej oraz dlaczego więźniowie decydowali się na tworzenie literatury mimo nieludzkich warunków i ryzyka utraty życia. Autorkę interesują również okoliczności powstawanie twórczości obozowej, wpływ warunków towarzyszących jej powstawaniu, oraz przesłanie skierowane do przyszłych pokoleń. Celem pracy jest zbadanie roli twórczości obozowej dla Edmunda Polaka i ogółu więźniów. Pośrednim celem pracy jest czynna realizacja zadania, jakie niesie kultura pamięci: ujawnienie niepublikowanych dotąd wierszy Edmunda Polaka i upamiętnienie cierpienia więźniów, by uchronić tę część historii powszechnej oraz historie konkretnych ludzi od zapomnienia. Metoda badawcza obejmuje zapoznanie się z biografią Edmunda Polaka, trzema jego książkami napisanymi po wyzwoleniu (“Morituri”, “Dziennik Buchenwaldzki”, “Kim jesteś, Basiu?”) oraz wierszami zachowanymi w trzech brulionach napisanych własnoręcznie przez autora w obozach koncentracyjnych. Następnie z własnoręcznie przepisanych przez autorkę stu pięćdziesięciu wierszy dziennikarza oraz po ich analizie treściowej, autorka wyróżniła trzydzieści osiem motywów tematycznych, z czego jeden występował powtarzalne w co najmniej trzech wierszach. Praca została podzielona na cztery rozdziały. Dwa pierwsze z nich tworzą część teoretyczną - uwarunkowania historyczne oraz polityczne warunkujące powstanie i działalność obozów koncentracyjnych oraz rozdział dotyczący literatury obozowej i kultury pamięci oraz roli twórczości dla więźniów. Dwa kolejne rozdziały stanowią część praktyczną: rozdział trzeci traktuje o codzienności obozowej na podstawie książek Edmunda Polaka napisanych prozą, a rozdział czwarty stanowi analizę ponad stu wierszy dziennikarza. Dzięki wyodrębnieniu trzydziestu ośmiu motywów tematycznych próbuje przedstawić poezję obozową Edmunda Polaka, odpowiedzieć na pytanie o sposób przeżywania obozowej codzienności i wpływu jej warunków na twórczość oraz przebadać wiersze jako zapis przeżyć wewnętrznych autora.

The research scope of present thesis includes the culture of remembrance, camp works and literature created at concentration camps Buchenwald and Auschwitz-Birkenau. The vast range of literature was limited to the works of the poet and journalist, Edmund Polak. The thesis analysis everyday camp life and the process of restoring the memory of concentration camp inmates on the basis of the Polak's three books written in prose and over a hundred poems by the poet, divided according to the motifs that appear. The aim is to create a picture of everyday camp life according to Edmund Polak on the basis of his works and to illustrate the role of the creative process for the inmates, in particular of the art and literature. The main research questions concern the role and significance of collective camp creativity, the meaning of art products in inhuman conditions, whether camp creativity is an element of the resistance movement, Edmund Polak's creativity against the background of collective camp creativity, and why prisoners decided to create literature despite the risk of losing their lives. The author of the thesis is also interested in the circumstances in which camp creative works were created, their impact of creative process, and the message addressed to future generations. The aim of the work is to explore the role of creative process for Edmund Polak and the inmates of concentration camps in general. The indirect aim of the work is to actively pursue the aim of the culture of remembrance: to reveal Edmund Polak's hitherto unpublished poems and to commemorate the legacy of the inmates in order to protect these parts of general history and the history of specific people from being forgotten. The research method involves familiarising oneself with Edmund Polak's biography and three of his books (“Morituri”, “Buchenwald Daybook”, “Who are you, Barbra?”) and reading the poems contained in three briefs written by the author's own hand. The author then transcribed one hundred and fifty of the journalist's poems with her own hands and, after a content analysis, distinguished thirty-eight motifs, one of which occurred repeatedly in at least three poems. The work is divided into four chapters. The first two form the theoretical part - the historical and political conditions that influenced the establishment of the concentration camps, and a chapter on camp literature, the culture of remembrance, and the role of creative process for the prisoners. The next two chapters form the practical part deals with the following questions: the third chapter deals with everyday life in the camp on the basis of Edmund Polak's books written in prose, and the fourth chapter is an analysis of over a hundred poems by the journalist, and thirty-eight thematic motifs, which present Edmund Polak's camp poetry and, through thematic differentiation, attempts to answer the question of how everyday life in the camp was experienced and how its conditions influenced the works of the author, and attempts to examine the poems as a record of the author's inner experiences.

Der Forschungsbereich der Arbeit umfasst die Erinnerungskultur, das Lagerschaffen und die in KL Buchenwald und KL Auschwitz-Birkenau entstandene Literatur. Das breite Spektrum der Literatur wurde auf die Werke des Dichters und Journalisten Edmund Polak beschränkt. Die Arbeit einhaltet eine Analyse des Lageralltags und des Prozesses der Wiederherstellung des Gedächtnisses der KZ-Häftlinge auf der Grundlage von drei in Prosa erfassten Büchern des Autors und über hundert Gedichten des Dichters, die nach den auftretenden Motiven geordnet sind. Das Ziel ist es, anhand der Werke Edmund Polaks ein Bild des Lageralltags darzustellen und die Rolle des Schaffensprozesses, insbesondere der Kunst und der Literatur, für die Häftlinge zu veranschaulichen. Zu den wichtigsten Forschungsfragen gehören: die Rolle und Bedeutung der Lagerliteratur und Schaffensprozesses unter unmenschlichen Bedingungen, die Frage, ob der Schaffensprozess ein Element der Widerstandsbewegung ist, das Schaffen Edmund Polaks im Vergleich mit der gesamten Lagerliteratur und die Frage, warum sich Häftlinge trotz unmenschlicher Bedingungen und der Gefahr, ihr Leben zu verlieren, dazu entschlossen, Kunst zu schaffen. Die Autorin interessiert sich auch für die Umstände, unter denen die Werke entstanden sind und für die Botschaft, die sie an künftige Generationen richten. Das Hauptziel der Arbeit ist es, die Rolle des Schaffens für Edmund Polak und die Häftlinge im Allgemeinen zu untersuchen. Das indirekte Ziel der Arbeit ist es, die Aufgabe der Erinnerungskultur aktiv zu verfolgen: die bisher unveröffentlichten Gedichte Edmund Polaks aufzudecken und an das Leiden der Häftlinge zu erinnern, um diese Teile der Geschichte und die Geschichte bestimmter Menschen vor dem Vergessen zu bewahren. Die Forschungsmethode besteht darin, sich mit der Biografie Edmund Polaks und drei seiner Bücher („Morituri“, „Buchenwald-Tagebuch“, „Wer bist du, Bärbel?“) vertraut zu machen und die Gedichte zu lesen, die in drei vom Autor selbst verfassten Schriftsätzen enthalten sind. Anschließend hat die Autorin einhundertfünfzig Gedichte des Journalisten eigenhändig umgeschrieben und nach einer Inhaltsanalyse achtunddreißig Motive herausgearbeitet, von denen eines in mindestens drei Gedichten wiederholt auftritt. Die Arbeit ist in vier Kapitel unterteilt. Die ersten beiden bilden den theoretischen Teil - die historischen und politischen Bedingungen, die die Errichtung und den Betrieb der Konzentrationslager bedingten, sowie ein Kapitel über die Lagerliteratur und die Erinnerungskultur und die Rolle des Schaffens für die Häftlinge. Die nächsten beiden Kapitel bilden den praktischen Teil: Das dritte Kapitel befasst sich mit dem Lageralltag anhand der in Prosa verfassten Bücher Edmund Polaks, das vierte Kapitel ist eine Analyse von über hundert Gedichten des Journalisten und versucht, durch die Unterscheidung von achtunddreißig thematischen Motiven die Lagerdichtung Edmund Polaks darzustellen und durch die thematische Differenzierung die Frage zu beantworten, wie der Lageralltag erlebt wurde und wie seine Bedingungen sein Werk beeinflussten, und versucht, die Gedichte als Aufzeichnung der inneren Erfahrungen des Autors zu untersuchen.