Współpraca międzynarodowa państw w badaniu i eksperymentalnym wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej

Problemem naukowym analizowanym w pracy jest zagadnienie współpracy państw i organizacji międzynarodowych w działalności kosmicznej zorientowanej na badanie, eksperymentalne wykorzystanie i poszerzanie ludzkiej obecności w przestrzeni kosmicznej. Celem pracy jest pogłębienie zrozumienia zasad i mechanizmów funkcjonowania współpracy międzynarodowej w działalności kosmicznej w kontekście motywacji kierujących państwami w niej uczestniczącymi. Przeprowadzona analiza pozwala na odniesienie wypracowanych wniosków do realizacji projektów międzynarodowych w działalności kosmicznej, a także w innych wielkoskalowych programach o charakterze naukowo-technicznym. Wybrane wnioski formułowane są w postaci rekomendacji mających znaczenie praktyczne dla kształtowania form współpracy w przyszłości. Analizy prowadzone w pracy oparte są w dużym stopniu na doświadczeniu współpracy międzynarodowej w budowie i eksploatacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Zastosowane w pracy ujęcie badawcze na pierwszym planie stawia czynniki polityczne, strategiczne i ekonomiczne, traktując zagadnienie współpracy w działalności kosmicznej jako element stosunków międzynarodowych państw, posiadający własną dynamikę, ale podlegający wpływowi ogólnej sytuacji międzynarodowej, jak również nań oddziałujący. Aspekty operacyjne, naukowe i techniczne działalności kosmicznej, choć często niemożliwe do pominięcia, traktowane są drugoplanowo. Wnioski z badań jednoznacznie potwierdzają, iż współpraca w działalności kosmicznej, która została oparta na poprawnym zidentyfikowaniu interesów partnerów, a następnie wypracowaniu formy zapewniającej spełnianie i równoważenie oczekiwań oraz rozwinięciu efektywnych mechanizmów implementacji, przynosi korzyści każdemu z uczestników. Dzięki współpracy międzynarodowej rozwój badań i pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej postępuje szybciej i bardziej efektywnie. Z tego powodu badania służące poznaniu mechanizmów takiej współpracy i jej optymalizowaniu stanowić powinny istotny obszar nauki zajmującej się współczesnymi stosunkami międzynarodowymi. W pracy przedstawiono również uwarunkowania polskiej polityki kosmicznej ze szczególnym uwzględnieniem jej międzynarodowych aspektów. Sformułowano szereg obserwacji dotyczących praktycznych sposobów realizacji tej polityki i wskazano działania, które powinny zostać podjęte dla możliwie najbardziej efektywnego wykorzystania możliwości, jakie otwiera dla Polski współpraca międzynarodowa. The Ph.D. dissertation is focused on the subject of international cooperation of states and international organisations in space activities. It covers exploration and experimental utilisation of space and human expansion beyond Earth. The goal of the research was to improve understanding of principles and mechanisms of international cooperation in space activities, with particular focus on motivations of state actors. The results of the analysis are applicable for both international space projects and large scale non-space scientific and technical projects. Several observations are presented in a form of recommendations for future international cooperation ventures. Main part of the analysis covers the development and utilisation of the International Space Station (ISS). The research was primarily focused on political, strategic and economic factors in international space cooperation, which was regarded as a separate element of international relations of states, with its own dynamics reflecting changes in international environment. The operational, scientific and technical aspects of space activities were of secondary interest. The research confirmed that the international cooperation may result in benefits shared by all partners only if it is founded on a correct identification of partners’ interests, followed by a development of forms of cooperation effectively balancing their expectations and creation of mechanisms for their efficient implementation. In most cases the mutually beneficial international cooperation leads to faster and more effective exploration and utilisation of space. Therefore the research aimed at better understanding of space cooperation and its optimisation may provide tangible benefits and should represent a part of international relations research activities. The dissertation also covers selected aspects of the Polish space policy, with particular focus on its international dimension. Several observations related to practical implementation of the space policy were formulated. Some actions that can lead to the most effective use of opportunities represented by international cooperation were identified.